8 Μύθοι για τα Συμπληρώματα Διατροφής

Τα διατροφικά συμπληρώματα αποτελούν συχνά αντικείμενο συζήτησης με πλήθος αμφιλεγόμενων απόψεων. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού φαίνεται να μη γνωρίζει ποιος ακριβώς είναι ο σκοπός και ο τρόπος δράσης τους, ενώ πολλοί έχουν λάβει λάθος πληροφορίες γύρω από αυτά. [1]

Αν και αρκετοί θεωρούν πως τα διατροφικά συμπληρώματα είναι χρήσιμα μόνο για την κάλυψη διατροφικών ελλείψεων σε βιταμίνες και μέταλλα, υπάρχουν πολλά άτομα που αναζητούν συμπληρώματα διατροφής για μετά τα 50, για αθλητές, για το αδυνάτισμα, καθώς και φυτικά συμπληρώματα διατροφής για διάφορες καταστάσεις (π.χ. ψυχολογικές διαταραχές). [1][2]

Σε γενικές γραμμές, η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής είναι ελαφρώς πιο διαδεδομένη στο γυναικείο φύλο, ενώ αυξάνεται σημαντικά με την πάροδο της ηλικίας τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. [3]

Επιπλέον, σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων συνδέεται με σημαντικά μικρότερη πιθανότητα ανεπάρκειας σε θρεπτικά συστατικά, ενώ η συσχέτιση αυτή είναι ισχυρότερη όσον αφορά το ηλικιωμένο μέρος του πληθυσμού. [4][5]

Παρακάτω θα καταρρίψουμε 8 μύθους για τα συμπληρώματα διατροφής !

Μύθος Νο.1: Η λήψη πολυβιταμινών μπορεί να υποκαταστήσει μια ελλιπή διατροφή

Τα συμπληρώματα διατροφής, όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, δεν αποτελούν φαρμακευτικά προϊόντα αλλά συμπληρώνουν την καθημερινή διατροφή. [2]

Παράλληλα, οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι τόσο για τα οφέλη όσο και για τους κινδύνους που μπορούν να προκύψουν από τη χρήση τους. [2]

Το κάθε άτομο θα πρέπει να προσπαθεί να τηρεί μία ισορροπημένη διατροφή και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο ή επιθυμητό, να λαμβάνει και ένα ή περισσότερα διατροφικά συμπληρώματα για την υποστήριξη της διατροφικής του κατάστασης. [4]

Αντιθέτως, έρευνες δείχνουν πως ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού παγκοσμίως δεν ακολουθεί ισορροπημένη διατροφή και βασίζεται στη λήψη πολυβιταμινών για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών στα διάφορα θρεπτικά συστατικά. [4][6]

Η πλειοψηφία όσων λαμβάνουν διατροφικά συμπληρώματα, ωστόσο, φαίνεται πως ακολουθεί ισορροπημένα διατροφικά μοτίβα, έχει τακτική φυσική δραστηριότητα και αποφεύγει τις ανθυγιεινές συνήθειες (π.χ. κάπνισμα). [1][3]

Μύθος Νο2: Τα συμπληρώματα διατροφής αποτελούν θεραπεία για διάφορες παθήσεις

Τα συμπληρώματα διατροφής δεν προορίζονται για την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων, αλλά ούτε και για την πρόληψή τους. Αυτό θα πρέπει να είναι κατανοητό από όλους τους καταναλωτές, πριν προβούν στην αγορά ενός ή περισσοτέρων διατροφικών συμπληρωμάτων. [2]

Υπάρχουν διάφορα διατροφικά συμπληρώματα διαθέσιμα στην αγορά, πολλά από τα οποία συμβάλλουν είτε στη διατήρηση της υγείας, είτε στην καλύτερη διαχείριση ορισμένων παθολογικών καταστάσεων. Αυτό δε σημαίνει, όμως, ότι αποτελούν θεραπεία ή υποκαθιστούν την κατάλληλη για το κάθε άτομο φαρμακευτική αγωγή.

Ο τρόπος δράσης τους δεν είναι ίδιος με αυτόν ενός φαρμάκου, αν και η λήψη τους σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υποστηρίξει την κατάσταση υγείας ενός ατόμου με κάποια πάθηση, το οποίο λαμβάνει και την προβλεπόμενη φαρμακευτική αγωγή.

Μύθος Νο3: Τα συμπληρώματα διατροφής χαρίζουν άμεσα ενέργεια

Πολλά άτομα αναζητούν συμπληρώματα διατροφής για ενέργεια, έχοντας στο μυαλό τους πως η λήψη, για παράδειγμα, κάποιας πολυβιταμίνης θα ενισχύσει άμεσα τα επίπεδα ενέργειας του οργανισμού.

Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει, καθώς ενέργεια παρέχεται στον οργανισμό μόνο από τα 3 μακροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή από τους υδατάνθρακες, τις πρωτεΐνες και το λίπος.

Τα διατροφικά συμπληρώματα για ενέργεια και τόνωση, περιέχουν συνήθως βιταμίνες (π.χ. βιταμίνες του συμπλέγματος Β) που συμβάλλουν στο φυσιολογικό μεταβολισμό της ενέργειας και στη μείωση της κόπωσης, είτε διάφορα βότανα που έχει φανεί πως τονώνουν τον οργανισμό.

Μύθος Νο4:Τα συμπληρώματα διατροφής δεν έχουν παρενέργειες

Παρότι τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να είναι ωφέλιμα για κάποιους ανθρώπους, η λήψη τους σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επιφέρει παρενέργειες, όχι μόνο ήπιες αλλά και αρκετά σοβαρές. [2][7][8]

Οι δυσμενείς εκβάσεις από τη χρήση ενός διατροφικού συμπληρώματος μπορούν να οφείλονται σε πλήθος παραγόντων. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι αποτέλεσμα λάθους τρόπου χρήσης (π.χ. υπερδοσολογία), υπερευαισθησίας σε κάποια από τα περιεχόμενα συστατικά, κακής ποιότητας του προϊόντος ή αλληλεπίδρασης με κάποια φαρμακευτική αγωγή. [7]

Οι πιο κοινές παρενέργειες είναι παροδικές και μικρής σοβαρότητας, με κυριότερες τις γαστρεντερικές (δυσκοιλιότητα, διάρροια) και δερματικές εκδηλώσεις (π.χ. εξάνθημα, ερύθημα κτλ).

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όσον αφορά τη λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων από παιδιά και εφήβους. Για τις συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες κυκλοφορούν εξειδικευμένα συμπληρώματα διατροφής, καθώς η φυσιολογία και οι απαιτήσεις τους σε θρεπτικά συστατικά παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές συγκριτικά με τους ενήλικες. [9]

Αναφορικά με τις αλληλεπιδράσεις που ορισμένα συστατικά παρουσιάζουν με κάποιες φαρμακευτικές αγωγές, αξίζει να σημειωθεί ότι είναι σημαντικό να υπάρχει ενημέρωση για τις τυχόν αντενδείξεις και αλληλεπιδράσεις, πριν από τη λήψη οποιουδήποτε διατροφικού συμπληρώματος. Συστήνεται, λοιπόν, να γίνεται καλή ανάγνωση των οδηγιών χρήσης του προϊόντος.

Για παράδειγμα, πλήθος βιταμινών δε συστήνεται να λαμβάνεται παράλληλα με αντιπηκτική αγωγή, ενώ πολλά βότανα αντενδείκνυνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.

Ιδιαίτερη προσοχή συστήνεται και όσον αφορά τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με στόχο την απώλεια βάρους, τη μυϊκή ανάπτυξη και την παροχή ενέργειας, καθώς η λαθεμένη χρήση θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιδράσεις στον οργανισμό.

Μύθος Νο5: Τα αναβράζοντα συμπληρώματα διατροφής απορροφώνται καλύτερα

Αν και τα διατροφικά συμπληρώματα σε μορφή αναβράζοντων δισκίων, όπως και όσα διατίθενται σε υγρή μορφή, απορροφώνται ταχύτερα, αυτό δε σημαίνει πάντα ότι αξιοποιούνται καλύτερα από τον οργανισμό.

Η μορφή λήψης με την οποία διατίθεται στην αγορά ένα διατροφικό συμπλήρωμα, αφορά σε μεγαλύτερο βαθμό τις προτιμήσεις των καταναλωτών και τη διευκόλυνσή τους. 

Για παράδειγμα, πολλά άτομα προτιμούν την αναβράζουσα μορφή, καθώς δυσκολεύονται στην κατάποση των δισκίων. Άλλοι δείχνουν προτίμηση στην υγρή μορφή (spray/ σταγόνες), ώστε να μπορούν να λαμβάνουν το συμπλήρωμα διατροφής όπου και αν βρίσκονται.

Μεγαλύτερη σημασία, ωστόσο, έχει η μορφή με την οποία διατίθενται τα ενεργά συστατικά, όσον αφορά την απορρόφηση και αξιοποίησή τους από τον οργανισμό (π.χ. λιποσωμιακή μορφή), αλλά και αναφορικά με την ανοχή τους (π.χ. φιλική μορφή σιδήρου).

Μύθος Νο 6: Τα συμπληρώματα διατροφής δεν πρέπει να λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα

Η συνιστώμενη διάρκεια λήψης ενός διατροφικού συμπληρώματος εξαρτάται τόσο από το είδος των περιεχόμενων συστατικών (π.χ. βιταμίνες, μέταλλα, βότανα) όσο και από τις ανάγκες του εκάστοτε οργανισμού.

Αν και υπάρχει η γενική κατευθυντήρια γραμμή ότι καλό είναι να λαμβάνει κανείς ένα διατροφικό συμπλήρωμα για τρεις συνεχόμενους μήνες και έπειτα να ακολουθεί παύση διάρκειας ενός μήνα, αυτό δεν αποτελεί κανόνα που ισχύει σε κάθε περίπτωση.

Υπάρχουν, λόγου χάρη, διατροφικά συμπληρώματα που λαμβάνονται σε συγκεκριμένες μόνο περιπτώσεις και προσφέρουν άμεση δράση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ηλεκτρολύτες, οι οποίοι λαμβάνονται κατά κύριο λόγο από αθλητές και από άτομα με επαναλαμβανόμενες διάρροιες, ώστε να αποκατασταθεί άμεσα η ισορροπία των υγρών και των ηλεκτρολυτών στο σώμα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν διατροφικά συμπληρώματα που λαμβάνονται για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όπως για παράδειγμα το φολικό οξύ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κάποιο πολυβιταμινούχο σκεύασμα για όσο διάστημα ακολουθείται μία υποθερμιδική διατροφή, η οποία πιθανόν να μην καλύπτει πλήρως τις ημερήσιες απαιτήσεις στα απαραίτητα μικροθρεπτικά συστατικά.

Επιπλέον, κατά την προσπάθεια απώλειας σωματικού βάρους, πολλά άτομα λαμβάνουν και διατροφικά συμπληρώματα που επιφέρουν ταχύτερα το αίσθημα κορεσμού ή/και που συμβάλλουν στο μεταβολισμό των συστατικών της τροφής (π.χ. λιπιδίων), έχοντας ως στόχο να διευκολύνουν και να επιταχύνουν το αδυνάτισμα. [10]

Ακόμη, ορισμένα διατροφικά συμπληρώματα έχει φανεί πως είναι εξαιρετικά ασφαλή και επωφελή για μακροχρόνια χρήση, όπως για παράδειγμα τα προβιοτικά.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, συστήνεται να συμβουλεύεται κανείς τον θεράποντα γιατρό του ή τον φαρμακοποιό του, πριν από τη λήψη οποιουδήποτε διατροφικού συμπληρώματος, ώστε να λάβει την απαραίτητη καθοδήγηση για τον βέλτιστο τρόπο και τη συνιστώμενη διάρκεια χρήσης του προϊόντος. [10][2]

Μύθος Νο7: Όλα τα συμπληρώματα διατροφής πρέπει να λαμβάνονται με άδειο στομάχι

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού αναρωτιέται για το πώς καταναλώνονται τα συμπληρώματα διατροφής και ιδιαίτερα για το πότε πρέπει να λαμβάνονται.

Φαίνεται πως οι περισσότεροι θεωρούν πως τα διατροφικά συμπληρώματα είναι καλύτερο να λαμβάνονται με άδειο στομάχι, αν και αυτό δεν ισχύει σε κάθε περίπτωση.

Πολλά διατροφικά συμπληρώματα μπορούν να λαμβάνονται ανεξάρτητα από το εάν κανείς έχει φάει νωρίτερα ή όχι, ενώ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η κατανάλωση τροφής πριν από τη λήψη του εκάστοτε σκευάσματος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, E και K, για την απορρόφηση των οποίων χρειάζεται να καταναλώνεται πριν τη λήψη τους κάποιο γεύμα που περιέχει μια ποσότητα λίπους.

Άλλο παράδειγμα αποτελούν ορισμένα συμπληρώματα διατροφής για αδυνάτισμα, και συγκεκριμένα αυτά που δεσμεύουν είτε το λίπος (fat binders) είτε τους υδατάνθρακες (carb binders) που παρέχονται μέσω της διατροφής. Τα συγκεκριμένα συμπληρώματα λαμβάνονται μετά την κατανάλωση των γευμάτων, ώστε να δεσμεύσουν το λίπος ή τους υδατάνθρακες από την τροφή και τελικά να οδηγήσουν στην αποβολή τους από το σώμα.

Μύθος Νο 8: Κανένας δεν χρειάζεται να λαμβάνει διατροφικά συμπληρώματα

Ενώ ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού λαμβάνει τακτικά ή έχει λάβει τουλάχιστον μια φορά κάποιο συμπλήρωμα διατροφής, υπάρχουν επίσης πολλοί άνθρωποι που θεωρούν πως κανείς δε χρειάζεται να παίρνει διατροφικά συμπληρώματα, εφόσον ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή.

Αυτό δεν ισχύει σε κάθε περίπτωση, καθώς υπάρχουν άτομα τόσο με ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά, οι οποίες και πρέπει να αποκατασταθούν, όσο και άτομα που για διάφορους λόγους έχουν αυξημένες απαιτήσεις σε ένα ή περισσότερα θρεπτικά συστατικά.

Στην περίπτωση των διατροφικών ελλείψεων, οι οποίες είναι πολύ πιο συχνές από όσο πιστεύουν οι περισσότεροι, η λήψη διατροφικού συμπληρώματος υπό την καθοδήγηση του θεράποντος γιατρού, συμβάλλει στην αποκατάσταση των φυσιολογικών επιπέδων.

Για παράδειγμα, πολλοί αυστηρά χορτοφάγοι (vegans) έχουν ανάγκη από συμπληρωματική λήψη βιταμίνης Β12, ενώ πολλές γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία χρειάζονται επιπλέον σίδηρο λόγω αυξημένης απώλειας κατά την έμμηνο ρύση.

Επιπροσθέτως, οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση έχουν συχνά ανάγκη από συμπληρωματική λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D, ενώ οι γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη λαμβάνουν συνήθως φολικό οξύ. [11]

Στο Vita4you.gr θα βρείτε μεγάλη ποικιλία σε συμπληρώματα διατροφής!

Βιβλιογραφία:

1. Consumers’ attitude toward dietary supplements and functional food: a prospective survey in a Greek population sample
2. Identification of the Reasons Why Individual Consumers Purchase Dietary Supplements
3. Health habits and other characteristics of dietary supplement users: a review
4. Contribution of Dietary Supplements to Nutritional Adequacy in Various Adult Age Groups
5. The balance between food and dietary supplements in the general population
6. Differences among health care students’ attitudes, knowledge and use of dietary supplements: a cross-sectional study
7. Adverse Effects of Nutraceuticals and Dietary Supplements
8. The Promise of Dietary Supplements: Research Rigor and Marketing Claims
9. Taking Stock of Dietary Supplements’ Harmful Effects on Children, Adolescents, and Young Adults
10. Dietary Supplements – For Whom? The Current State of Knowledge about the Health Effects of Selected Supplement Use
11. Dietary supplements and disease prevention — a global overview