Οδηγός για καλή υγεία των ματιών!

Υπάρχουν πολλές διαταραχές της όρασης που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των ματιών μας καθώς περνούν τα χρόνια. Ωστόσο, τέσσερις είναι οι πιο συχνές: η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, ο καταρράκτης, το γλαύκωμα και η ξηροφθαλμία.

Για τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 υπάρχει, επίσης, ο κίνδυνος της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Όταν φτάνουμε σε μεγάλη ηλικία, τα μάτια μας είναι πολύ πιθανόν να “υποκύψουν” σε μία από αυτές τις παθήσεις. 

Εκφύλιση ωχράς κηλίδας

Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό μέρος του αμφιβληστροειδούς, ενός στρώματος ευαίσθητων στο φως κυττάρων στο πίσω τοίχωμα του βολβού. Ο εκφυλισμός της σχετίζεται με την ηλικία και κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει αλλά το θέμα είναι σε ποιο βαθμό συμβαίνει. Προς το παρόν είναι ανίατη ασθένεια. ωστόσο υπάρχουν τρόποι να αποτρέψετε τη γρήγορη πρόοδο της νόσου. Για παράδειγμα, η αποφυγή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο. 

To οξειδωτικό στρες παίζει βασικό ρόλο σε αυτή την πάθηση, γι’ αυτό και η υγιεινή διατροφή μπορεί να φρενάρει την εξέλιξή της, ιδιαίτερα δύο αντιοξειδωτικά, τα κίτρινα καροτενοειδή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη που συγκεντρώνονται στην ωχρά κηλίδα [1]. Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη λειτουργούν ως φυσικό αντιηλιακό, διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στην προστασία των ματιών σας από το επιβλαβές μπλε φως. Η πρόσληψή τους από την διατροφή ανεβάζει τη συγκέντρωσή τους στον αμφιβληστροειδή.

Μία μελέτη παρατήρησης σε μεσήλικες και ηλικιωμένους διαπίστωσε ότι η κατανάλωση 6 mg λουτεΐνης και / ή ζεαξανθίνης την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας. Άλλη μελέτη βρήκε ότι τα άτομα με την υψηλότερη πρόσληψη λουτεΐνης και ζεαξανθίνης είχαν 43% χαμηλότερο κίνδυνο εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας, σε σύγκριση με εκείνους με τη χαμηλότερη πρόσληψη. Ωστόσο, μία μετα-ανάλυση υποδηλώνει ότι η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη προστατεύουν μόνο από την εκφύλιση όψιμου σταδίου -όχι από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Τα δύο καροτενοειδή υπάρχουν συνήθως μαζί σε τρόφιμα όπως οι κρόκοι των αυγών, το σπανάκι, το λάχανο, ο μαϊντανός και ο αρακάς. Οι κρόκοι θεωρούνται από τις καλύτερες πηγές επειδή περιέχουν λιπαρά -τα καροτενοειδή απορροφώνται καλύτερα όταν καταναλώνονται μαζί με λίπος.

Ο ψευδάργυρος μπορεί επίσης να παίζει ρόλο καθώς είναι μέρος ορισμένων αντιοξειδωτικών ενζύμων [1]. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μάτια μας περιέχουν υψηλά επίπεδα ψευδαργύρου και ότι η ανεπάρκεια αυτού του μετάλλου μπορεί να οδηγήσει σε νυχτερινή τύφλωση. Σε μια μελέτη, σε ηλικιωμένους με πρώιμο εκφυλισμό ωχράς κηλίδας δόθηκαν συμπληρώματα ψευδαργύρου τα οποία επιβράδυναν την επιδείνωση σε σχέση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Καλές πηγές ψευδαργύρου είναι τα στρείδια, το κρέας και οι κολοκυθόσποροι.

Καταρράκτης

Ο καταρράκτης είναι μια κοινή πάθηση των ματιών καθώς γερνάμε. Επηρεάζει την κεντρική μας όραση όταν η περίσσεια μιας πρωτεΐνης αρχίζει να συσσωρεύεται στον φακό του ματιού. Ο φακός στη συνέχεια θολώνει και αυτό μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τις καθημερινές δραστηριότητες και τη νυχτερινή οδήγηση. Δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να αποτρέψετε τον καταρράκτη αλλά κάνοντας κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο.

Είναι σημαντικό να διατηρείτε τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα σας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του καταρράκτη. Ο φακός του ματιού διογκώνεται εάν το σάκχαρο στο αίμα παραμείνει υψηλό και η γλυκόζη του αίματος μετατρέπεται σε σορβιτόλη, μια ουσία που αυξάνει τον κίνδυνο. 

Ο φακός είναι ευαίσθητος σε οξειδωτικές βλάβες λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Μελέτες παρατήρησης δείχνουν ότι τα άτομα με καταρράκτη τείνουν να έχουν χαμηλό αντιοξειδωτικό δυναμικό. Δείχνουν επίσης ότι τα άτομα που λαμβάνουν βιταμίνη C και βιταμίνη E είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν αυτή την πάθηση [2]. Μια ανάλυση έδειξε ότι η κατανάλωση πάνω από 7 mg βιταμίνης Ε την ημέρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καταρράκτη που σχετίζεται με την ηλικία κατά 6%. Καλές πηγές βιταμίνης Ε είναι τα αμύγδαλα οι ηλιόσπορους και τα φυτικά έλαια.

Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καταρράκτη. Κινέζοι και Αυστραλοί ερευνητές συνδύασαν μελέτες που αφορούσαν πάνω από 170.000 άτομα και βρήκαν πειστικά στοιχεία. Η μελέτη διαπίστωσε μείωση κατά 10% στον καταρράκτη που σχετίζεται με την ηλικία μεταξύ των ατόμων που ασκούνται τακτικά π.χ. περπατώντας ή κάνοντας ποδηλασία.

Γλαύκωμα

Το γλαύκωμα μπορεί να είναι μια τρομακτική ασθένεια επειδή εάν δεν παρακολουθείται και δεν αντιμετωπιστεί σωστά, προκαλεί τύφλωση -η εκφύλιση ωχράς κηλίδας και ο καταρράκτης συνήθως προκαλούν μειωμένη όραση. Στο γλαύκωμα, η ενδοφθάλμια πίεση του ματιού μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη. Η πάθηση προκαλείται από την αδυναμία του ματιού να αποστραγγίσει το υγρό από το μάτι σωστά ή αρκετά γρήγορα. Αυτό ανεβάζει την ενδοφθάλμια πίεση η οποία προκαλεί τη βλάβες στο οπτικό νεύρο με συνέπεια τις αλλοιώσεις του οπτικού πεδίου. Η τύφλωση ή η σημαντική απώλεια όρασης μπορεί να προληφθεί εάν η ασθένεια αναγνωριστεί στα αρχικά στάδια. 

Ένα πρόγραμμα ήπιας αεροβικής άσκησης, όπως το περπάτημα, το τζόκινγκ και το κολύμπι, 3-4 φορές την εβδομάδα, συμβάλλει στη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Από την άλλη μεριά, η έντονη άσκηση που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό μπορεί να αυξήσει την πίεση των ματιών σας. Οι ασθενείς με γλαύκωμα μπορεί να χρειαστεί να τροποποιήσουν ή να παραλείψουν ορισμένες ασκήσεις όπως είναι αυτές κατά τις οποίες το κεφάλι τους είναι πιο χαμηλά από το σώμα [3]. Όσον αφορά τη διατροφή, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο, μαρούλια) φαίνεται να είναι ευεργετικά γιατί τα νιτρικά άλατα που περιέχουν ανεβάζουν το μονοξείδιο του αζώτου που ρυθμίζει τη ροή του αίματος στα μάτια και προστατεύει από την εμφάνιση του γλαυκώματος.  

Ξηροφθαλμία

Η ξηροφθαλμία είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ανεπαρκές δακρυϊκό υγρό. Αυτό προκαλεί δυσφορία και πιθανά οπτικά προβλήματα. Εμφανίζεται κνησμός και κάψιμο, αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι, διαλείπουσα θόλωση της όρασης ή ακόμα και διπλή όραση. Άτομα των οποίων τα μάτια δεν κλείνουν εντελώς όταν ανοιγοκλείνουν ή που ανοιγοκλείνουν σπάνια (για παράδειγμα άτομα με νόσο Πάρκινσον) είναι πιο ευαίσθητα στην ξηροφθαλμία. Ο διαβήτης, οι πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή, τα αντισυλληπτικά χάπια, οι φακοί επαφής και η ανεπάρκεια βιταμίνης Α έχουν συνδεθεί με την ξηροφθαλμία.

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των κυττάρων που ανιχνεύουν το φως των ματιών, γνωστά ως φωτοϋποδοχείς. Εάν δεν καταναλώνετε αρκετή βιταμίνη Α, ενδέχεται να αντιμετωπίσετε νυχτερινή τύφλωση και ξηροφθαλμία. Η βιταμίνη Α βρίσκεται μόνο σε ζωικά τρόφιμα, ωστόσο τα καροτενοειδή των φυτών περιέχουν προβιταμίνη A και παρέχουν κατά μέσο όρο το 30% των αναγκών μας. Το πιο αποτελεσματικό συστατικά από αυτά είναι το β-καροτένιο, που βρίσκεται στα καρότα, το λάχανο και το σπανάκι.

Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι η λήψη συμπληρωμάτων ωμέγα-3 μπορεί να ωφελήσει όσους πάσχουν από ξηροφθαλμία [4]. Για παράδειγμα, μια μελέτη σε ασθενείς αποκάλυψε ότι η λήψη ιχθυελαίων καθημερινά για τρεις μήνες μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα αυξάνοντας το σχηματισμό δακρυϊκού υγρού. 

Στο Vita4you.gr θα βρείτε μεγάλη ποικιλία προϊόντων για τη διατήρηση της καλής υγείας των ματιών!

Παραπομπές

1. Central Role of Oxidative Stress in Age-Related Macular Degeneration: Evidence from a Review of the Molecular Mechanisms and Animal Models.
2. Current Trends in the Pharmacotherapy of Cataracts.
3. Glaucoma and Exercise: What to Tell Your Patients.
4. Nutrition and dry eye: a systematic review.