Ηπατίτιδα: Ποια είναι τα συμπτώματα & πώς μεταδίδεται;

Τι είναι η ηπατίτιδα;

Η ηπατίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νόσος του ήπατος που οδηγεί σε καταστροφή των κυττάρων του συκωτιού. 

Η συνηθέστερη αιτία αυτής της νόσου είναι ορισμένοι τύποι ιών, όπως της ηπατίτιδας Α, Β, C, D και Ε, οι οποίοι μπορούν να εξελίξουν τη νόσο σε διάφορα επίπεδα. 

Πέραν των ιών, ενδέχεται να πυροδοτήσουν τη νόσο: [1]

• λοιμώξεις
• τοξικές-χημικές ουσίες (αλκοόλ) 
• αυτοάνοσα νοσήματα

Ποιοι τύποι ηπατίτιδας υπάρχουν;

Υπάρχουν 5 τύποι ιών, ο καθένας από τους οποίους προκαλεί διαφορετική συμπτωματολογία στον ασθενή. Συγκεκριμένα: [2][3]

1. Ηπατίτιδα A: είναι αποτέλεσμα μόλυνσης από τον ιό HAV, ο οποίος προκαλεί μια οξεία λοίμωξη.
2. Ηπατίτιδα B: Προκαλείται από τον ιό HBV και η λοίμωξη εξελίσσεται σε χρόνια.
3. Ηπατίτιδα C: Οφείλεται στον ιό της ηπατίτιδας C (HCV). Αποτελεί την πιο κοινή μεταδιδόμενη λοίμωξη μέσω αίματος στις Ηνωμένες Πολιτείες.
4. Ηπατίτιδα D: Είναι μια σπάνια μορφή ηπατίτιδας που εμφανίζεται μόνο σε συνδυασμό με λοίμωξη από ηπατίτιδα Β. Ο ιός της ηπατίτιδας D (HDV) προκαλεί φλεγμονή του ήπατος όπως άλλα στελέχη, μόνο σε υπάρχουσα λοίμωξη από ιό HBV.
5. Ηπατίτιδα Ε: είναι μια υδατογενής ασθένεια που προκύπτει από την έκθεση στον ιό HEV. Εντοπίζεται κυρίως σε περιοχές με κακή υγιεινή, ενώ χαρακτηρίζεται ως οξεία και ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις εγκυμονούσες.

Πώς κολλάει η ηπατίτιδα;

Ανάλογα με τον τύπο του ιού, η ηπατίτιδα μεταδίδεται και με διαφορετικό τρόπο. [4]

• Ηπατίτιδα Α και Ε

Ο ιός της ηπατίτιδας Α και της ηπατίτιδας Ε μεταδίδεται κυρίως μέσω της κατανάλωσης μολυσμένου νερού ή μολυσμένων τροφίμων (φρούτων, λαχανικών), που έχουν έρθει με κάποιο τρόπο σε επαφή με κόπρανα μολυσμένου ατόμου.

Συνήθως, προκαλείται από τη μη τήρηση των κανόνων υγιεινής κατά την παρασκευή ή την επεξεργασία των τροφών.

• Ηπατίτιδα Β και D

Ο ιός ηπατίτιδας Β μεταδίδεται μέσω: 

1. του αίματος, 
2. των σωματικών υγρών (σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις) κατά τη σεξουαλική επαφή,
3. μη αποστειρωμένων βελονών και εργαλείων,
4. από μητέρα σε παιδί κατά τη γέννηση.

Όπως αναφέρθηκε, ο ιός της ηπατίτιδας D χρειάζεται την παρουσία του ιού της ηπατίτιδας B για να αναπαραχθεί και να προκαλέσει μόλυνση. Συνεπώς και ο τρόπος μετάδοσης ταυτίζεται με αυτόν της Ηπατίτιδας Β.

• Ηπατίτιδα C

Ο ιός ηπατίτιδας C μεταδίδεται κυρίως μέσω της επαφής με μολυσμένο αίμα (χρήση μολυσμένης βελόνας) ή σπανιότερα με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ατόμου κατά τη σεξουαλική επαφή.

Πώς καταλαβαίνεις ότι έχεις ηπατίτιδα;

Η ηπατίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή να εξελιχθεί σε χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, παρουσιάζει διαφορετική συμπτωματολογία. Συγκεκριμένα:[6]

Συμπτώματα οξείας ηπατίτιδας

1. Μειωμένη όρεξη
2. Γενικό αίσθημα αδυναμίας (αδιαθεσία)
3. Ναυτία και έμετο
4. Πυρετό
5. Πονοκέφαλο
6. Αρθραλγίες
7. Πόνο στο πάνω δεξιό μέρος της κοιλιάς (εκεί που βρίσκεται το συκώτι)
8. Ίκτερο
9. Σκούρα ούρα
10. Απέχθεια για κάπνισμα
11. Αποχρωματισμένα κόπρανα

Φυσικά, εάν η κατάσταση εξελιχθεί δίχως κάποια θεραπεία, ενδέχεται να προκληθεί ακόμα και ηπατική ανεπάρκεια.

Συμπτώματα χρόνιας ηπατίτιδας

Τις περισσότερες φορές η χρόνια ηπατίτιδα παραμένει ασυμπτωματική. Ωστόσο, ο ιός ενεργεί αθόρυβα, προκαλώντας τη δημιουργία ινώδους ιστού στο ήπαρ, με αποτέλεσμα την σταδιακή εκφύλισή του και την πρόκληση κίρρωσης.

Πολλές φορές, ασθενείς με κίρρωση ήπατος ενδέχεται να είναι ασυμπτωματικοί στα πρώτα στάδια της νόσου, αλλά καθώς εξελίσσεται ενδέχεται να εμφανιστούν:

• ασκίτης (υγρό στην κοιλιά) 
• αιμορραγία από φλέβες του οισοφάγου
• διανοητικές και συμπεριφορικές αλλαγές
• ίκτερος

Η χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D και αναπτύσσεται σε ασθενείς με αδύναμο ανοσοποιητικό, οι οποίοι δεν καταφέρνουν να καταπολεμήσουν τον ιό.

Εξετάσεις για ηπατίτιδα

Ο θεράπων ιατρός μπορεί να σας υποβάλλει, είτε σε ειδικές είτε σε μη ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση ηπατίτιδας. [7]

Μη ειδικές αιματολογικές εξετάσεις

• Χολερυθρίνη: Η εξέταση των τιμών της χολερυθρίνης, συνοδευόμενη από την χαρακτηριστική κλινική εικόνα του ικτέρου, μαρτυρά πολλές φορές βλάβες του ήπατος.
• Τρανσαμινάσες: Όταν οι τιμές αυτών των ενζύμων του ήπατος είναι υψηλές (έως και δεκαπλάσιες του φυσιολογικού), ενδέχεται να υπάρχει σοβαρή βλάβη στο συκώτι.

Επειδή οι εξετάσεις αυτές είναι μη ειδικές, δεν δηλώνουν απαραίτητα την ύπαρξη ή μη λοίμωξη από ιό ηπατίτιδας.

Ειδικές αιματολογικές εξετάσεις

• Ανίχνευση αντιγόνων (τμήματα του ιού) ή αντισωμάτων στο αίμα του ασθενούς. 

Στην περίπτωση των αντισωμάτων, μπορεί μέσω του ίδιου δείγματος, να εξακριβωθεί εάν ο ιός είναι ακόμα ενεργός, ή σε τι στάδιο βρίσκεται η λοίμωξη.

Ποια ηπατίτιδα είναι η πιο επικίνδυνη;

Aναφορικά με τη σοβαρότητα των επιπλοκών, η ηπατίτιδα B και η ηπατίτιδα C θεωρούνται συνήθως πιο σοβαρές από την ηπατίτιδα A και την ηπατίτιδα E. 

Οι τύποι Β και C μπορούν να εξελιχθούν σε χρόνια ηπατίτιδα, η οποία μπορεί να επιφέρει σοβαρότερες επιπτώσεις, όπως κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια.

Ωστόσο, οι διάφοροι τύποι ηπατίτιδας έχουν διαφορετικές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς και ο βαθμός επικινδυνότητας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως:

•  η κατάσταση υγείας του ατόμου
• η ηλικία
• η παρουσία άλλων υποκείμενων νοσημάτων
• η απόκριση στη θεραπεία

Πώς θεραπεύεται;

Η θεραπεία της ηπατίτιδας εξαρτάται από τον τύπο του ιού ηπατίτιδας και τη σοβαρότητα της νόσου. Συγκεκριμένα:[2]

• Ηπατίτιδα Α και Ε: Πρόκειται για βραχυπρόθεσμη λοίμωξη που συνήθως υποχωρεί από μόνη της χωρίς ιδιαίτερη θεραπεία. Εάν παρουσιαστούν συμπτώματα όπως διάρροια, πυρετός ή έμετος, διαχειρίζονται με ηλεκτρολύτες, επαρκή ενυδάτωση, παυσίπονα και αντιπυρετικά που θα χορηγήσει ο θεράπων ιατρός.
• Ηπατίτιδα Β, C, D: Και οι 3 μορφές ηπατίτιδας απαιτούν αντιική θεραπεία, ιδιαίτερα για τη χρόνια μορφή της νόσου. 

Βέβαια, στην αυτοάνοση ηπατίτιδα χορηγείται ειδική αγωγή για τη διαχείριση της νόσου.

Φυσικά, είναι σημαντικό, για την αμεσότερη θεραπεία, να αποφεύγονται τοξικές ουσίες που επιβαρύνουν το συκώτι, όπως για παράδειγμα το αλκοόλ.

Ποιοι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ηπατίτιδα;

Ορισμένες ομάδες ανθρώπων κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν ηπατίτιδα από άλλους:[4][5]

1. Εργαζόμενοι που εκτίθενται στον ιό: Άνθρωποι που εργάζονται στον τομέα της υγείας και έρχονται σε επαφή με αίμα και σωματικά υγρά, όπως γιατροί, νοσηλευτές και οδοντίατροι, έχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από ιό της ηπατίτιδας. Επίσης, άτομα που εκτελούν τατουάζ, piercing ή κάνουν ενέσεις σε κέντρα απεξάρτησης ουσιών είναι επίσης ευάλωτα.
2. Άτομα με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους. Ιδιαίτερα όταν δεν χρησιμοποιούν προφυλάξεις ή έχουν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (π.χ. AIDS), αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης της ηπατίτιδας μέσω σεξουαλικής επαφής.
3. Άτομα που κάνουν χρήση ουσιών: Συγκεκριμένα, όσοι μοιράζονται βελόνες ή άλλα συναφή εργαλεία, έχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από ιό ηπατίτιδας.
4. Άτομα με προηγούμενη ηπατική νόσο: Όσοι έχουν υποστεί ήπια ηπατίτιδα στο παρελθόν, ή έχουν χρόνια ηπατική νόσο, έχουν αυξημένο κίνδυνο για επανεμφάνιση ή επιδείνωση της ηπατίτιδας.
5. Άτομα που ταξιδεύουν σε περιοχές με υψηλό επίπεδο εμφάνισης της νόσου
6. Άτομα με πρόβλημα αλκοολισμού
7. Όσοι λαμβάνουν πολλά φάρμακα
8. Εργαζόμενοι σε περιβάλλον με τοξικές ουσίες

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παραπάνω κατηγορίες αυξάνουν απλώς την πιθανότητα μόλυνσης. Ο καθένας μπορεί να εκτεθεί στον ιό της ηπατίτιδας και πρέπει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης, ώστε να το αποτρέψει.

Συμπέρασμα

Όπως στις περισσότερες ασθένειες, έτσι και στην ηπατίτιδα είναι άκρως σημαντική η πρόληψη. Για την ακρίβεια, συνιστάται ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Α και Β σε ορισμένες ομάδες ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων:

• των παιδιών
• των εργαζομένων στον τομέα της υγείας
• των ταξιδιωτών σε περιοχές με υψηλή εμφάνιση της νόσου 
• των σεξουαλικώς ενεργών ατόμων