ΧΑΠ: Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, Συμπτώματα & Θεραπεία

Τι είναι η ΧΑΠ;

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μία κοινή πάθηση των πνευμόνων, η οποία περιλαμβάνει τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα.

Στη βρογχίτιδα παρατηρείται φλεγμονή και στένωση των αεροφόρων οδών, με αποτέλεσμα οι πνεύμονες να μην μπορούν να αδειάσουν φυσιολογικά κατά την εκπνοή. Η κατάσταση αυτή είναι συνήθως αντιστρέψιμη. Από την άλλη, στο εμφύσημα η δομή των πνευμόνων υπόκειται σε φθορά και, συγκεκριμένα, στις περιοχές που ονομάζονται κυψελίδες.

Ο επιπολασμός της ΧΑΠ παγκοσμίως στον ενήλικο πληθυσμό (άνω των 40) έγκειται κοντά στο 10% και φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες.

Πρόκειται για μία μακροχρόνια νόσο που επιδεινώνεται με τον καιρό, ενώ χαρακτηρίζεται από περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Επιπλέον, συνήθως συνοδεύεται και από άλλες παθήσεις (συννοσηρότητα) και αποτελεί σοβαρή αιτία θνησιμότητας. Συγκεκριμένα, επί του παρόντος είναι η 4η αιτία θανάτου στον κόσμο!

Αίτια

Ο βασικότερος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση ΧΑΠ είναι το κάπνισμα, και ακολουθεί η συχνή έκθεση σε ρύπανση.

Παρακάτω, αναφέρονται εν συντομία οι βασικότερες αιτίες που συμβάλλουν στην εμφάνιση Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας:

1. Καπνός τσιγάρου (ενεργητικοί & παθητικοί καπνιστές)
2. Ατμοσφαιρική ρύπανση σε εσωτερικούς ή/και εξωτερικούς χώρους
3. Γενετική προδιάθεση και κληρονομικότητα (π.χ. ανεπάρκεια άλφα-1 αντιθρυψίνης)
4. Μη ισορροπημένη ή/και φλεγμονώδης διατροφή (π.χ. Δυτικού τύπου διατροφή)

Πέρα από τους καπνιστές, οι οποίοι διατρέχουν πολύ μεγάλο κίνδυνο να εκδηλώσουν τη συγκεκριμένη νόσο, εξαιρετικά επίφοβα είναι τα πράγματα και για όσους εισπνέουν επί πολλά έτη βλαβερές ουσίες στο χώρο εργασίας (έκθεση σε ρύπους/χημικά/σκόνη) ή/και στο σπίτι.

Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί πως η έκθεση σε έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου στα πρώτα χρόνια ζωής, αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης ΧΑΠ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα εξής:

• Λοιμώξεις των πνευμόνων σε μικρή ηλικία
• Έκθεση σε μολυσμένο αέρα
• Μητέρες που καπνίζουν στην εγκυμοσύνη και μετά
• Κακές διατροφικές συνήθειες – ελλείψεις θρεπτικών συστατικών

Τέλος, σχετικά με τα άτομα που έχουν ήδη εμφανίσει τη νόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί πως η έκθεση στους παράγοντες κινδύνου μπορεί να επιφέρει εξάρσεις και να επιδεινώσει την κατάσταση του ασθενούς.

Συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα της ΧΑΠ είναι η δύσπνοια (ιδιαίτερα όταν υπάρχει κόπωση) και ο βήχας, με ή χωρίς παραγωγή βλέννας. Ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια της κατάστασης, όμως, είναι πιθανό να παρουσιαστούν και άλλα συμπτώματα καθώς και πιθανές επιπλοκές.

Τα πιο κοινά συμπτώματα της ΧΑΠ είναι:

1. Χρόνιος βήχας
2. Συριγμός
3. Δυσκολία να πάρουμε βαθιά ανάσα
4. Δύσπνοια κατά την άσκηση
5. Φλέγματα
6. Αίσθημα βάρους στο στήθος

Χωρίς την κατάλληλη διαχείριση της νόσου ή λόγω έξαρσης των συμπτωμάτων, είναι πιθανό τα συμπτώματα να είναι περισσότερα και να επηρεάσουν το σύνολο του οργανισμού. Αυτό μπορεί να συμβεί και εξαιτίας μεγάλου βαθμού συννοσηρότητας, αλλά και λόγω της χρονιότητας της πάθησης.

Συγκεκριμένα, μπορεί να προκύψουν ή να συνυπάρχουν οι παρακάτω καταστάσεις:

• Γενικευμένη κόπωση
• Ανορεξία
• Κακή ψυχολογία (άγχος, κατάθλιψη)
• Απώλεια βάρους
• Καχεξία
• Οστεοπόρωση
• Μυϊκή αδυναμία
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• Κυάνωση
• Αναιμία
• Καρδιοπάθειες
• Διαβήτης
• Μεταβολικό σύνδρομο

Κατά κανόνα, τα συμπτώματα είναι περισσότερα και εντονότερα σε όσους έχουν ΧΑΠ επί χρόνια ή εξαιτίας έξαρσης της νόσου, καθώς και σε όσους υποφέρουν και από άλλες παθήσεις.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται μέσω μιας πολύ απλής, γρήγορης και ανώδυνης εξέτασης που λέγεται σπιρομέτρηση και πραγματοποιείται από τον πνευμονολόγο.

Κατά την εξέταση αυτή ο ασθενής παίρνει μία βαθιά εισπνοή και έπειτα εκπνέει με όλη του τη δύναμη, φυσώντας σε μία συσκευή που ονομάζεται σπιρόμετρο.

Συστήνεται όλοι οι καπνιστές άνω των 40 ετών ή όσοι συνήθιζαν να καπνίζουν τουλάχιστον για μία δεκαετία πολλά τσιγάρα, να επισκέπτονται τον γιατρό τους και να πραγματοποιούν τη συγκεκριμένη εξέταση.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως πολλά άτομα δεν αντιλαμβάνονται πως μπορεί να έχουν ΧΑΠ και δεν εξετάζονται εγκαίρως, καθώς θεωρούν πως τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου, όπως είναι η δύσπνοια και ο βήχας, οφείλονται σε άλλους παράγοντες.

Θεραπεύεται η ΧΑΠ;

Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για τη ΧΑΠ επί του παρόντος, αλλά τα συμπτώματά της είναι σε μεγάλο βαθμό διαχειρίσιμα, εφόσον το άτομο ακολουθεί ορισμένες κατευθυντήριες οδηγίες στην καθημερινότητά του.

Επιπλέον, στις μέρες μας είναι διαθέσιμα και μια σειρά από φάρμακα αλλά και διατροφικά συμπληρώματα, που μπορούν να περιορίσουν τα συμπτώματα, να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής.

Ανάμεσα στις διαθέσιμες επιλογές διαχείρισης της νόσου ανήκουν οι εξής:

• Μείωση της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, ατμοσφαιρική ρύπανση)
• Θεραπεία με βρογχοδιασταλτικά (πρόληψη εξάρσεων)
• Θεραπεία με οξυγόνο (διευκόλυνση αναπνοής)
• Βελτίωση της ικανότητας άσκησης (ανακούφιση συμπτωμάτων)
• Προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης

Οι κυριότερες συμβουλές που δίνονται στα άτομα με ΧΑΠ αφορούν την πρόληψη των εξάρσεων και τον περιορισμό της έντασης των συμπτωμάτων. Μεγάλης σημασίας όμως είναι και οι οδηγίες που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, κάτι που τα άτομα με ΧΑΠ έχουν μεγάλη ανάγκη.

Κατευθυντήριες οδηγίες

Με κυριότερο tip την αποφυγή έκθεσης στους διάφορους παράγοντες κινδύνου, παρακάτω αναφέρονται ορισμένες πρακτικές συμβουλές για πρόληψη/επιβράδυνση εξέλιξης της νόσου:

1. Αποφυγή/διακοπή του καπνίσματος (ενεργητικού & παθητικού): Εφόσον διακόψετε το κάπνισμα, τα αναπνευστικά οφέλη αρχίζουν να γίνονται ορατά εντός λίγων ημερών.
2. Αποφυγή έκθεσης σε ρυπογόνους παράγοντες (π.χ. αέρια καυσίμων βιομάζας)
3. Τακτική φυσική δραστηριότητα: Συστήνεται καθημερινή αερόβια άσκηση, με σταδιακή αύξηση στο επίπεδο δυσκολίας (π.χ. αρχικά χαλαρό περπάτημα και αργότερα τρέξιμο). Έχει φανεί από πολυάριθμες μελέτες πως η σωματική άσκηση βελτιώνει την πορεία της νόσου και μειώνει τα συμπτώματα.
4. Ισορροπημένη διατροφή: Προτείνεται να ακολουθείται μία υγιεινή διατροφή, όπως είναι η Μεσογειακή που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, ενώ συστήνεται να αποφεύγεται η κατανάλωση πρόχειρου φαγητού, επεξεργασμένων τροφίμων και αλκοόλ.
5. Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους: Είναι σημαντικό να καταφέρετε να παραμείνετε εντός του επιθυμητού για εσάς εύρους κιλών, καθώς όχι μόνο η παχυσαρκία αλλά και το πολύ χαμηλό βάρος σώματος μπορεί να επιδεινώσει την εξέλιξη & συμπτωματολογία της νόσου.
6. Κοινωνική ζωή: Μην παραλείψετε να περνάτε επαρκή χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σας, είτε στο σπίτι είτε εκτός, κάνοντας δραστηριότητες που σας γεμίζουν!

Φυσική αντιμετώπιση

Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν φυσικές μέθοδοι που προλαμβάνουν και βοηθούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ, όπως είναι η υγιεινή διατροφή, τα διατροφικά συμπληρώματα, η φυσική δραστηριότητα και οι αναπνευστικές ασκήσεις.

1. Διατροφή

Καταναλώνετε καθημερινά:

• φρέσκα φρούτα και λαχανικά
• σιτηρά ολικής άλεσης
• καλές πηγές λίπους (π.χ. ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς)

Επιπλέον, προτιμήστε ψάρια & άπαχο κρέας σε μέτρια συχνότητα. 

Να αποφεύγετε, ωστόσο:

• το fast food
• τρόφιμα πλούσια σε κακά λιπαρά
• την υψηλή κατανάλωση ζάχαρης (π.χ. ζαχαρωτά)
• τα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα (π.χ. αλλαντικά, λουκάνικα) 

Σημαντικό είναι να καταναλώνετε αλκοολούχα ποτά με μέτρο (π.χ. κρασί 1 φορά/εβδομάδα).

Τα ημερήσια γεύματα συστήνεται να είναι από 3 έως 6 (ανάλογα με το μέγεθος της μερίδας) και να μην περιλαμβάνουν ιδιαίτερα δύσπεπτες τροφές, όπως καυτερά/ πικάντικα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να υπάρχει ποικιλία, ώστε να καλύπτονται με βεβαιότητα οι ημερήσιες ανάγκες στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (π.χ. βιταμίνες, μέταλλα).

2. Βότανα και συμπληρώματα

Σύμφωνα με αρκετές πρόσφατες μελέτες, επιβεβαιώνεται η μεγάλη σημασία της επάρκειας του οργανισμού σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, καθώς και ο προστατευτικός ρόλος των ουσιών με αντιοξειδωτική & αντιφλεγμονώδη δράση!

 Σε πολλούς ασθενείς συστήνεται, λοιπόν, η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων, τα οποία περιέχουν κάποιο/-α από τα παρακάτω συστατικά:

• Βιταμίνη D
• NAC (Ν-Ακετυλοκυστεΐνη)
• Αντιοξειδωτικές φόρμουλες (βιταμίνες A-C-E, σελήνιο, ψευδάργυρος, καροτενοειδή, κ.ά.)
• PUFAs (πολυακόρεστα λιπαρά οξέα) όπως τα Ω3 λιπαρά
• Μελατονίνη
• Βιταμίνη Β12
• Φόρμουλες αδυνατίσματος (έμμεσο όφελος)
• Πολυβιταμίνες (κάλυψη πιθανών ελλείψεων)

Βότανα που βοηθούν στη ΧΑΠ είναι:

• Κρόκος Κοζάνης (Crocus sativus L.)
• Θυμάρι (Thyme)
• Ρίζα γλυκόριζας (Licorice root)
• Τζίνσενγκ (Panax ginseng)
• Κισσός ή English ivy (Hedera helix)
• Κουρκουμίνη (Curcumin)

3. Άσκηση

Ακόμη και αν σας φοβίζει η φυσική δραστηριότητα, λόγω της δύσπνοιας και της έντονης κόπωσης που μπορεί να αισθανθείτε, είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως θα είναι χειρότερα – όσον αφορά την πορεία της νόσου – εάν αποφασίσετε να παραμείνετε σωματικά αδρανείς.

Ορισμένες επιλογές άσκησης για τα άτομα με ΧΑΠ είναι οι εξής:

• Περπάτημα (30 λεπτά ημερησίως)
• Ανεβοκατέβασμα σκάλας
• Κηπουρική και δουλειές στο σπίτι
• Ήπια κολύμβηση
• Τρέξιμο
• Ήπια άρση βαρών – άσκηση αντίστασης
• Διατάσεις (10 λεπτά ημερησίως)
• Αναπνευστικές ασκήσεις – αναπνοή με «σουφρωμένα χείλη»

Είναι σημαντικό να συνεννοηθείτε με τον θεράποντα γιατρό σας σχετικά με το ποια είδη άσκησης είναι κατάλληλα για την περίπτωσή σας, ενώ συστήνεται να διακόπτετε τη γυμναστική εάν αισθανθείτε:

• ζαλάδα
• ανεξήγητη κόπωση
• αυξημένο συριγμό
• αίσθημα βάρους στο στήθος ή/και 
• έντονο πόνο στους μύες ή στις αρθρώσεις.

Ζωή με ΧΑΠ

Είναι σημαντικό, πέρα από την τακτική σωματική άσκηση και την υιοθέτησης μιας υγιεινής διατροφής, να βρείτε τρόπους να κάνετε την καθημερινότητά σας πιο εύκολη και να διατηρείτε την επαφή με τους κοντινούς σας ανθρώπους.

Προσπαθήστε να διατηρείτε τον αέρα στο χώρο σας καθαρό και σκεφτείτε πρακτικές λύσεις, ώστε οι δουλειές στο σπίτι να γίνονται πιο εύκολα για να αποτρέψετε την επιπλέον κούραση σε καθημερινή βάση.

Μεγάλης σημασίας είναι και το να μη διστάζετε να ζητάτε βοήθεια, εφόσον το χρειάζεστε, από τους δικούς σας ανθρώπους, ενώ συστήνεται να μη μένετε μονίμως κλεισμένοι στο σπίτι και να πραγματοποιείτε όσο μπορείτε εξορμήσεις αναψυχής.

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να μην αμελείτε τις επισκέψεις στον γιατρό σας (τουλάχιστον 2 φορές ετησίως), ο οποίος είναι πιθανό να σας ακροαστεί με στηθοσκόπιο και στη συνέχεια να πραγματοποιήσει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω εξετάσεις για να εκτιμήσει την πορεία της νόσου:

• Σπιρομέτρηση
• Οξυμετρία
• Ακτινογραφία θώρακος
• Δοκιμασία βάδισης έξι λεπτών
• Ερωτηματολόγιο ποιότητας ζωής

Συμπεραίνουμε λοιπόν πως με έναν κατάλληλο τρόπο ζωής και σταδιακές αλλαγές στην καθημερινότητα, επιτυγχάνεται η πρόληψη αλλά και η καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου!

Στο Vita4you.gr θα βρείτε συμπληρώματα για το αναπνευστικό σύστημα και τη βρογχίτιδα.