Ίλιγγος: Συμπτώματα, πόσο κρατάει & πώς περνάει

Τι είναι ο ίλιγγος;

Ο ίλιγγος χαρακτηρίζεται από έλλειψη ισορροπίας και το άτομο νιώθει πως το περιβάλλον ή το ίδιο κινείται συνεχώς. Μοιάζει περισσότερο με σύμπτωμα, παρά με κατάσταση που αντιμετωπίζει ο οργανισμός. 

Μπορεί να είναι δύσκολος στην αντίληψη του ή ακόμα, μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνική ζαλάδα και αστάθεια, κάτι το οποίο δυσκολεύει να πραγματοποιήσει κανείς  τις καθημερινές του εργασίες. Πολλοί νιώθουν “βαρύ” κεφάλι και συχνά ζάλη όταν ξαπλώνουν ή όταν σκύβουν το κεφάλι.

Αυτό, έχει σαν συνέπεια τη δυσκολία ορθοστασίας ή ακόμα και βάδισης, ενώ παράλληλα νιώθεις συνεχώς ζαλισμένος ή άρρωστος. [1]

Συμπτώματα

Τα πιο συχνά συμπτώματα που εμφανίζουν πολλοί άνθρωποι με ίλιγγο είναι τα παρακάτω:

1. Κλίση
2. Ταλάντευση
3. Γέρνουμε προς μία κατεύθυνση όταν περπατάμε
4. Αίσθημα ναυτίας
5. Εμετός
6. Μη φυσιολογικές ή σπασμωδικές κινήσεις των ματιών (νυσταγμός)
7. Πονοκέφαλος ή “βαρύ” κεφάλι και ζαλάδα
8. Ιδρώτας
9. Εμβοές (βουητό στα αυτιά, κουδουνίσματα ή άλλοι ήχοι στα αυτιά σας) ή απώλεια ακοής
10. Προβλήματα ισορροπίας ή πτώσεις [2]

Συχνά, όταν συνυπάρχουν το αίσθημα περιστροφής και η ναυτία, αυτό περιγράφεται από τους ασθενείς και ως στομαχικός ίλιγγος, αν και στην πραγματικότητα αυτός ο ορισμός δεν υφίσταται σαν πάθηση.

Στην περίπτωση κεντρικού ιλίγγου μπορεί να εμφανιστούν και τα παρακάτω:

• Προβλήματα κατάποσης
• Διπλή όραση
• Παράλυση προσώπου
• Αδυναμία στα χέρια 
• Μη φυσιολογικές κινήσεις των ματιών [3]

Πόσο κρατάει;

Ο ίλιγγος μπορεί να διαρκέσει από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και μέρες. Η διάρκειά του εξαρτάται πάντα από το είδος του, μιας και διακρίνεται σε δύο κατηγορίες: 

1. τον περιφερειακό ίλιγγο και
2. τον κεντρικό ίλιγγο

Ο περιφερειακός ίλιγγος συνδέεται με θέματα που αφορούν το εσωτερικό του αυτιού ενώ, αντίθετα, ο κεντρικός ίλιγγος συνδέεται με νευρολογικά θέματα. Τόσο τα συμπτώματα, όσο και η διάρκεια αλλά και η σοβαρότητά του, εξαρτώνται από την εκάστοτε αιτία του. 

Υπάρχουν περιπτώσεις, κατά τις οποίες, μπορεί να παρουσιαστεί ένα αίσθημα ζάλης. Αυτό μπορεί να συμβεί, είτε επειδή αλλάξατε απότομα θέση, είτε επειδή βρεθήκατε σε σκάφος ή αεροπλάνο, ή υπήρξε αλλαγή στο υψόμετρο. Συνήθως, μια τέτοια κατάσταση διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα έως και 1 λεπτό.

 Ο περιφερειακός ίλιγγος, ονομάζεται αλλιώς και καλοήθης ίλιγγος θέσης (BPPV) και παρουσιάζεται όταν ο εσωτερικός ακουστικός πόρος στέλνει μεγαλύτερη ποσότητα μηνυμάτων από το συνηθισμένο, στον εγκέφαλο.

Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που εμφανίζονται τέτοια περιστατικά μέσα στο έτος, ασχέτως αν η διάρκεια είναι μικρή και αυτό αφορά περίπου το 15-20% των ατόμων, σύμφωνα με έρευνες. Στον περιφερειακό ίλιγγο, τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται χωρίς θεραπεία σε διάστημα έως 3 μηνών. [4]

Άτομα που έχουν χρόνιες παθήσεις, μπορεί να εμφανίσουν κεντρικό ίλιγγο, ενώ παράλληλα να παρατηρήσουν συμπτώματα ιλίγγου να εμφανίζονται ανά διαστήματα, όπως συμβαίνει σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας [5].

Αίτια

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε ίλιγγο, καθώς αποτελεί σύμπτωμα πολλών διαφορετικών καταστάσεων. 

Αιτίες περιφερειακού ιλίγγου:

1. Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV)

Αποτελεί ίσως και την πιο κοινή αιτία ιλίγγου. Μπορεί να εμφανιστεί όταν σκύβετε ή στέκεστε, σε συγκεκριμένες κινήσεις του κεφαλιού ή ακόμα και όταν αλλάζετε θέση στο κρεβάτι. Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις ιλίγγου, σχετικά έντονες που μπορεί να οδηγήσουν σε επίμονη ναυτία.

 Το σύμπτωμα της ζαλάδας ή και της απώλειας ισορροπίας είναι συχνό φαινόμενο και μπορεί να διαρκέσει λίγα λεπτά. Μέσα από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί έχει φανεί πως προκύπτει από μικρά θραύσματα (κρυστάλλου ανθρακικού ασβεστίου), που αποσπώνται από το εσωτερικό του αυτιού.

     Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης, εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, χωρίς ιδιαίτερα προφανή λόγο. Μπορεί να οφείλεται σε:

• μια λοίμωξη στο αυτί
• μια χειρουργική επέμβαση
• τραυματισμό στο κεφάλι 
• παρατεταμένη ανάπαυση στο κρεβάτι, π.χ.  ανάρρωση από μια ασθένεια.

2. Τραύμα στο κεφάλι

Σε περιπτώσεις που ο ίλιγγος προκύπτει από τραυματισμό στο κεφάλι και οδηγήσει σε συμπτώματα ζαλάδας προτείνεται να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

3. Λαβυρινθίτιδα

Πρόκειται για λοίμωξη στο εσωτερικό του αυτιού που οδηγεί σε φλεγμονή. Ο λαβύρινθος αυτιού είναι υπεύθυνος για την ακοή και αποτελείται από κανάλια γεμάτα υγρά. Όταν υπάρχει φλεγμονή, τότε αυτός στέλνει διαφορετικές πληροφορίες στον εγκέφαλο συγκριτικά με τις πληροφορίες που στέλνουν τα μάτια ή το αυτί που δεν έχει επηρεαστεί. 

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανίζεται ζαλάδα. Συχνά, συνοδεύεται από ναυτία, έμετο, απώλεια ακοής, εμβοές και μερικές φορές πόνο στο αυτί. [1]

4. Αιθουσαία νευρονίτιδα

Είναι μια πάθηση που προκαλεί φλεγμονή του νεύρου που συνδέει τον λαβύρινθο με τον εγκέφαλο. Συνήθως προκύπτει από ιογενή λοίμωξη και μπορεί να προκαλέσει αστάθεια, ναυτία και έμετο. Ωστόσο, δεν παρουσιάζονται προβλήματα ως προς την ακοή. Μπορεί να διαρκέσει από μερικές ώρες ή μέρες αλλά να αγγίξει έως και τις 6 εβδομάδες. [6]

5. Νόσος Ménière

Η συγκεκριμένη νόσος επηρεάζει το εσωτερικό του αυτιού και μπορεί να προκαλέσει ίλιγγο, απώλεια ακοής, εμβοές και ακουστική πληρότητα (αίσθημα πίεσης). Η αιτία είναι άγνωστη ωστόσο, μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη διατροφή και αγωγή. [7]

6. Λήψη ορισμένων τύπων φαρμάκων

Ο ίλιγγος μπορεί να προκληθεί ως παρενέργεια ορισμένων φαρμακευτικών αγωγών που λαμβάνονται. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει την διακοπή την αγωγής που έχει ορίσει ο γιατρός, αλλά συζήτηση μαζί του αν ανησυχείτε για τις παρενέργειες. [6]

Αιτίες κεντρικού ιλίγγου

Όσον αφορά τις αιτίες του κεντρικού ιλίγγου, ο οποίος προκύπτει κατά βάση από νευρολογικά προβλήματα (π.χ. εγκεφαλίτιδα), οι πιο συχνές είναι: 

1. Ημικρανίες
2. Σκλήρυνση κατά πλάκας
3. Παροδικό ισχαιμικό/εγκεφαλικό επεισόδιο

Σημαντική σημείωση: Πολύ συχνά άτομα με διαταραχές οράσεως (π.χ. μυωπία ή πρεσβυωπία) συχνά έχουν ζαλάδα ή ανισορροπία που μοιάζει με ίλιγγο, ενώ στην πραγματικότητα φταίει το γεγονός ότι δεν τις έχουν αντιληφθεί ή δεν έχουν επισκεφτεί κάποιον οφθαλμίατρο.  Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που κανείς φοράει λάθος γυαλιά, είτε γιατί με το πέρασμα των χρόνων έχουν αλλάξει οι βαθμοί, είτε λόγω λανθασμένης διάγνωσης.

Πώς περνάει ο ίλιγγος;

Η αντιμετώπιση του ιλίγγου εξαρτάται από τους παράγοντες που τον προκαλούν. Υπάρχουν περιπτώσεις που αντιμετωπίζεται χωρίς θεραπεία. Αυτό, συμβαίνει στις περιπτώσεις που ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στις αλλαγές στο εσωτερικό του αυτιού.

1. Φαρμακευτική αγωγή

Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται λήψη ειδικής αγωγής προκειμένου να μειωθούν τα συμπτώματα του ιλίγγου όπως είναι συνήθως η ναυτία. Οι πιο συχνές περιπτώσεις χορήγησης αγωγής είναι όταν ο ίλιγγος προκύπτει από φλεγμονή ή λοίμωξη και από τη νόσο Ménière. [7]

2. Ελιγμοί επανατοποθέτησης & αιθουσαία αποκατάσταση 

Πρόκειται για μορφές θεραπείας, με συγκεκριμένες κινήσεις, όπου χρειάζεται η συμβουλή και κατεύθυνση γιατρού ή φυσιοθεραπευτή.

3. Γυμναστική

Συνήθως οι ασκήσεις που χρησιμοποιούνται στοχεύουν στην ενίσχυση της ισορροπίας και στη διατήρηση συγκεκριμένων θέσεων. Τέτοιες είναι [10], [14]:

• Ασκήσεις εξοικείωσης
• Σταθεροποίηση βλέμματος
• Προπόνηση ισορροπίας
• Yoga
• Tai chi

Η Yoga και το tai chi είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες σε άτομα που έχουν άγχος, ιδιαίτερα αν αυτό αποτελεί αιτία του ιλίγγου.[14]

4. Βελονισμός

5. Χειρουργική επέμβαση

Χρησιμοποιείται σαν μέθοδος αποκατάστασης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως είναι ένα τραύμα στο κεφάλι.

6. Αιθέρια έλαια

Αιθέρια έλαια όπως είναι η λεβάντα, φαίνεται πως ίσως βοηθήσει σε περιπτώσεις ζάλης ή ναυτίας. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει κάποια επίσημη έρευνα που να το αποδεικνύει αυτό.  [11]

7. Ύπνος

Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει πως ο ίλιγγος έχει μια αμφίδρομη σχέση με την κατάσταση ύπνου. Ένας πολύ γενικός κανόνας αφορά την αποφυγή αλλαγής θέσεων και κινήσεων στο κρεβάτι καθώς, μπορεί να επιδεινώσουν την ζάλη. Πιο συγκεκριμένα:

• Κάντε αργές κινήσεις, με σταδιακά χαμηλή επιτάχυνση του κεφαλιού όταν ξαπλώνετε ή σηκώνεστε από το κρεβάτι.
• Ανυψώστε το κεφάλι. Ο ύπνος σε συνδυασμό με την ανύψωση του κεφαλιού κατά 45°, συμβάλλει αποτελεσματικά, στη μείωση του καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου θέσης (BPPV). Για να πετύχετε τη συγκεκριμένη θέση, δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε μαξιλάρια.
• Αν έχει προσβληθεί ένα από τα δύο αυτιά, αποφύγετε να κοιμηθείτε από τη συγκεκριμένη μεριά και βρείτε μια στάση ύπνου που σας βοηθάει.
• Αποφύγετε δραστηριότητες που επιδεινώνουν την κατάσταση, όπως το διάβασμα ή η παρακολούθηση τηλεόρασης στο κρεβάτι. [12] [13]

8. Ενυδάτωση

Ο ίλιγγος μπορεί να προκύψει ακόμα και σε περιπτώσεις που ο οργανισμός είναι αφυδατωμένος. Μια μέθοδος αντιμετώπισης είναι η μείωση πρόσληψης νατρίου (αλατιού), πέρα από την άφθονη κατανάλωση νερού. [15]

9. Συμπληρώματα διατροφής

Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής, τα οποία φαίνεται πως ανακουφίζουν τα συμπτώματα του ιλίγγου και μπορούν να συνδυαστούν είτε με κάποια αγωγή, είτε να ληφθούν μεμονωμένα, σε συνεννόηση πάντα με το θεράποντα ιατρό. Τέτοια είναι:

• Μαγνήσιο

Το μαγνήσιο φαίνεται πως συμβάλλει σε αρκετές περιπτώσεις ιλίγγου. Μελέτες έχουν δείξει πως πολλά άτομα που πάσχουν από ημικρανίες έχουν χαμηλά επίπεδα μαγνησίου στον εγκέφαλο και το νωτιαίο υγρό. 

Μια ημερήσια δόση μεταξύ 400-800 mg μαγνησίου συνιστάται από τις περισσότερες κλινικές, συμπεριλαμβανομένου του Johns Hopkins, για την πρόληψη της ημικρανίας. Το οξείδιο του μαγνησίου είναι η μορφή που προτείνεται περισσότερο και έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές μελέτες. Μια ακόμα πιο εύκολα απορροφήσιμη μορφή είναι το γλυκινικό μαγνήσιο, που μπορεί να είναι πιο καλά ανεκτό. [17]

• Ριβοφλαβίνη (Βιταμίνη Β2)

Αντίστοιχο παράδειγμα αποτελεί και η λήψη της ριβοφλαβίνης, που φαίνεται να βοηθά στη μείωση της ημικρανίας που συνδέεται με τους ιλίγγους.[18]

• Συνένζυμο Q10

Φαίνεται πως το συνένζυμο Q10 συμβάλλει στην πρόληψη ημικρανίας καθώς και συμπτωμάτων που μπορεί να σχετίζονται με τον ίλιγγο. Μπορεί να είναι μικρές οι μελέτες που το απέδειξαν αυτό, ωστόσο, είναι εξίσου σημαντικές. Τα ποσοστά χορήγησης του Q10 σε δύο μελέτες ήταν 150mg και 100mg την ημέρα, αντίστοιχα, ημερησίως. [19]

• Τζίντζερ

Το 2015, σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε φάνηκε πως το τζίντζερ έχει παρόμοια – αν όχι ίδια – αλληλεπίδραση με αγωγές που χορηγούνται σε περιπτώσεις ημικρανίας, αλλά και στα συμπτώματα ιλίγγου, καθώς αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματική η λήψη του σε περιπτώσεις χειρισμού επανατοποθέτησης, όπως ο ελιγμός Epley. [20]

• Βιταμίνη D

Χαμηλά ποσοστά της βιταμίνης D έχουν βρεθεί σε άτομα που συνοδεύονται από καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης (BPPV),  νόσο του Meniere και αιθουσαία νευρίτιδα. Ωστόσο, η δοσολογία εξαρτάται από τα συμπτώματα του ασθενούς και ορίζεται από το θεράποντα ιατρό. [21] [22]

• Ginkgo Biloba

Έχει αποδειχθεί μέσα από έρευνες πως το συγκεκριμένο βότανo βοηθάει στον ίλιγγο και είναι αποτελεσματικό σε περιπτώσεις με αιθουσαία διαταραχή. Προτείνεται να λαμβάνεται σε δόση 120-140 mg την ημέρα. Η κύρια δράση του φαίνεται να είναι η αραίωση του αίματος και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση της ροής αίματος προς στον εγκέφαλο. [23] [24]

Συμπέρασμα

Ο ίλιγγος είναι μια κατάσταση που είναι πιθανό να συμβεί στον καθένα. Ακολουθήστε τις παραπάνω αλλαγές στην καθημερινότητά σας και συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό αν δεν δείτε μείωση των συμπτωμάτων.