Γαστρεντερίτιδα: Συμπτώματα, Χρόνος Μετάδοσης & Αντιμετώπιση

Αν και οι περισσότεροι τρέμουμε στο άκουσμα της λέξης, η αλήθεια είναι μια: Η γαστρεντερίτιδα μπορεί να συμβεί στον καθένα! Όμως, ποια συμπτώματα την μαρτυρούν, πώς κολλάει και τι θα βοηθήσει στην αντιμετώπισή της;

Τι είναι η γαστρεντερίτιδα;

Η γαστρεντερίτιδα είναι μια λοίμωξη του γαστρεντερικού συστήματος, και συνήθως επηρεάζει το στομάχι και το έντερο, με αποτέλεσμα συχνές διάρροιες και έμετο. Μπορεί να οφείλεται σε:

• ιούς 
• βακτήρια (π.χ. σαλμονέλα)
• παράσιτα
• βακτηριακές τοξίνες
• χημικά (π.χ. δηλητηρίαση από μόλυβδο)

Τους χειμερινούς μήνες είναι πιο κοινή η ιογενής γαστρεντερίτιδα, αυτή δηλαδή που οφείλεται σε ιό, ενώ το καλοκαίρι η βακτηριακή γαστρεντερίτιδα, η οποία συνδέεται με κάποιο βακτήριο από μολυσμένη τροφή ή ποτό.

Συμπτώματα

Όταν η οξεία γαστρεντερίτιδα κάνει την εμφάνισή της γίνεται πολύ γρήγορα αντιληπτή. γνωρίζουμε όλοι λίγο πολύ τα βασικά της συμπτώματα (1):

1. Ξαφνική διάρροια
2. Ναυτία
3. Εμετοί
4. Κράμπες και πόνος στο στομάχι
5. Χαμηλός πυρετός και ρίγη
6. Ζαλάδα ή ακόμα και λιποθυμία
7. Δυσκαμψία στις αρθρώσεις
8. Πονοκέφαλος ή μυικοί πόνοι
9. Αδυναμία και κόπωση 
10. Αφυδάτωση (ενδείξεις: ξηροστομία, σκούρα ούρα, ξηρή επιδερμίδα και χείλη, έντονη δίψα, ταχυκαρδία, ζάλη ή λήθαργος, στεγνές πάνες στα βρέφη)

Διάφορα συμπτώματα μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους ακόμα και στην περίοδο μετά την οξεία φάση. Τέτοια είναι:

• άσπρα ή κίτρινα κόπρανα
• ανορεξία

Μετάδοση

Αυτό που απασχολεί πολλούς είναι το πώς κολλάει η γαστρεντερίτιδα. Σίγουρα, οι πιθανότητες αυξάνονται, αν έρθουμε σε επαφή με άτομο που νοσεί ή βρίσκεται σε φάση ανάρρωσης. 

Γι’ αυτό άλλωστε συχνά παρατηρείται μετά το πρώτο κρούσμα να κολλάει και η υπόλοιπη οικογένεια ή οι συνάδελφοι στο χώρο εργασίας. H μετάδοση της ιογενούς γαστρεντερίτιδας μπορεί να γίνει όταν χρησιμοποιούμε την ίδια τουαλέτα, τις ίδιες πετσέτες ακόμα και τον ίδιο υπολογιστή. 

Έτσι, προκειμένου να μην κολλήσουμε, είναι σημαντικό να πλένουμε καλά τα χέρια μας, ειδικά μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα, καθώς και να μην μοιραζόμαστε πετσέτες με άλλους.

Όμως, όσον αφορά τη βακτηριακή γαστρεντερίτιδα, πολύ συχνά εμφανίζεται και κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού. Το τι θα φάμε και θα πιούμε θέλει ιδιαίτερη προσοχή, καθώς είναι πολύ πιθανό να βρεθούν μικρόβια στα παγάκια στο ποτό μας, το νερό που πίνουμε, τρόφιμα που δεν είναι καλά πλυμένα ή καθαρισμένα ή δεν έχουν διατηρηθεί σε σωστές συνθήκες.

• Χρόνος μετάδοσης

Αναλόγως την αιτία, τα συμπτώματα μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους 1-3 ημέρες μετά τη μόλυνση από τον ιό. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι οι ιοί επιβιώνουν στις επιφάνειες μέχρι και για 72 ώρες, οπότε ακόμα και η επαφή με αυτές και όχι απαραίτητα με το άτομο που νοσεί μπορεί να μας οδηγήσει σε γαστρεντερίτιδα.

• Κολλάει στην ανάρρωση;

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι χρειάζεται προσοχή ακόμα κι όταν αυτά υποχωρήσουν, καθώς για τις επόμενες 48 ώρες συνεχίζει να ελλοχεύει ο κίνδυνος να μολύνουμε κάποιον στον περίγυρό μας. (4)

• Πόσες μέρες κρατάει η γαστρεντερίτιδα;

Στους περισσότερους τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν από 24-48 ώρες, αλλά μπορεί να φτάσουν έως και τις 14 ημέρες, ανάλογα με τον παράγοντα μόλυνσης!(1)

Αντιμετώπιση

Συνήθως, η γαστρεντερίτιδα είναι ένα νόσημα από το οποίο αναρρώνουμε πλήρως και σχετικά γρήγορα, αρκεί να κάνουμε τις σωστές κινήσεις. Κάποια σημαντικά βήματα που θα μας βοηθήσουν είναι τα εξής:

1. Αναπλήρωση ηλεκτρολυτών
2. Κατάλληλη διατροφή
3. Σπιτικά γιατροσόφια (π.χ. ρύζι λαπάς, κοτόσουπα κ.ά.)
4. Βότανα
5. Λήψη προβιοτικών

1. Αναπλήρωση ηλεκτρολυτών

Το βασικό μας μέλημα είναι να αναπληρώσουμε τα υγρά που χάσαμε από τις διάρροιες ή τους εμετούς. Εκτός από νερό, κάποιο τσάι ή χαμομήλι, καλό είναι να προμηθευτούμε ηλεκτρολύτες (π.χ. Almora), οι οποίοι θα μας βοηθήσουν να γεμίσουμε τις άδειες μας αποθήκες με πολύτιμα μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο, ψευδάργυρος κ.ά.

Η ενυδάτωση είναι το σημείο που θέλει τη μέγιστη προσοχή, ειδικά αν πρόκειται για βρέφη, μικρά παιδιά ή ηλικιωμένους. Καταναλώστε νερό, τσάι (χωρίς καφεΐνη) και ηλεκτρολύτες σε μικρές δόσεις περίπου κάθε 15 λεπτά. 

Ακόμη, ρόφημα – έκπληξη είναι το νερό καρύδας, το οποίο αποτελεί φυσικό ηλεκτρολύτη!

2. Διατροφή για γαστρεντερίτιδα

Το βασικό ερώτημα όλων είναι τι τρώμε στη γαστρεντερίτιδα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο οργανισμός αποδυναμώνεται και συχνά έχουμε ανορεξία. 

Γενικά, φροντίστε να προσλαμβάνετε μικρές ποσότητες, ώστε να μην επιβαρύνεται το γαστρεντερικό σας και επικεντρωθείτε στα υγρά.

Κάποια ελαφριά και εύπεπτα φαγητά για γαστρεντερίτιδα είναι (5):

• σούπες με ρύζι ή φιδέ 
• ζωμοί 
• φρυγανιές, κράκερς
• ζυμαρικά, ρύζι, noodles (λευκά)
• άπαχα κρέατα
• τοστ
• ζελέ
• μπανάνες
• μήλα και πουρές μήλου (περιέχουν πηκτίνη)

Άλλες τροφές για γαστρεντερίτιδα είναι τα γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, όπως το γιαούρτι (με καλλιέργεια), τα βραστά λαχανικά (π.χ. καρότο), τα αυγά και τα μη λιπαρά ψάρια.

3. Σπιτικά γιατροσόφια για γαστρεντερίτιδα

Φυσικά δεν λείπουν και τα γιατροσόφια της γιαγιάς! Ένα ζεστό χαμομήλι, το ρύζι λαπάς, ο τραχανάς, μια κοτόσουπα ή έστω ο ζωμός της είναι κλασικές συνταγές για γαστρεντερίτιδα, ιδανικές για φυσική αντιμετώπιση.

• Ξύδι

Πολλοί είναι αυτοί που εκθειάζουν το ξύδι στη γαστρεντερίτιδα, και συγκεκριμένα το μηλόξυδο! Επειδή κατά την παρασκευή του έχει υποστεί ζύμωση, είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε πηκτίνη που βοηθά στην αντιμετώπιση της διάρροιας, ενώ ευνοεί την ανάπτυξη καλών βακτηρίων στο έντερο.

Επιπλέον, χάρη στις αντιμικροβιακές του ιδιότητες είναι πιο αποτελεσματικό στη βακτηριακή γαστρεντερίτιδα, ενώ φαίνεται να ηρεμεί το στομάχι και να βοηθάει στη ναυτία.

Αν και δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση σχετικά με την αποτελεσματικότητά του, ένας γενικός εμπειρικός κανόνας είναι να διαλύουμε 1-2 κ.σ. μηλόξυδο σε ένα ποτήρι υγρό, ιδανικά χαμομήλι, στο οποίο μπορούμε να προσθέσουμε και μέλι. Αυτό το μείγμα μπορούμε να το πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα σταδιακά, και όχι μονομιάς, μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.(6)

Πολύ σημαντικό είναι να μην πίνουμε το ξύδι ή το μηλόξυδο σκέτο, αλλά διαλυμένο σε κάποιο υγρό, διαφορετικά μπορεί να επιδεινωθεί η διάρροια.(6)

4. Αντιμετώπιση με βότανα

Όπως προείπαμε, το τσάι είναι ένα σημαντικό ρόφημα στη γαστρεντερίτιδα, αρκεί να μην περιέχει καφεΐνη (προκειμένου να μην αφυδατωθούμε κι άλλο). Παρόλα αυτά, το μαύρο τσάι φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό όσον αφορά τη διάρροια.

Άλλα σημαντικά βότανα για γαστρεντερίτιδα είναι (7):

• το χαμομήλι
• η μέντα
• το τζίντζερ
• ο μάραθος
• η γλυκόριζα
• ο δυόσμος
• η ρίγανη και το ριγανέλαιο

5. Λήψη προβιοτικών

Τα προβιοτικά είναι πολύτιμος σύμμαχός μας στην προσπάθεια να εξισορροπήσουμε το εντερικό μας μικροβίωμα και να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας. 

Κάποιες μελέτες έδειξαν ότι συγκεκριμένοι τύποι προβιοτικών (L. rhamnosus GG, Bifidobacerium lactis Bb-12, S. bulardii) μπορεί να μειώσουν τη διάρκεια της διάρροιας και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, κυρίως όσον αφορά τη γαστρεντερίτιδα στα παιδιά.

Τι δεν τρώω όταν έχω γαστρεντερίτιδα

Προκειμένου να μην επιδεινωθεί η κατάσταση, αποφύγετε (5):

1. συμπυκνωμένους χυμούς με ζάχαρη
2. καφεϊνούχα ροφήματα π.χ καφές
3. σοκολάτες και σιρόπια
4. τηγανιτές ή λιπαρές τροφές
5. πικάντικα τρόφιμα, καρυκεύματα
6. σταυρανθή λαχανικά και όσπρια
7. τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες π.χ. ολικής άλεσης, φρέσκα λαχανικά και φρούτα

Κάποιοι μπορεί να παρουσιάσουν δυσανεξία στη λακτόζη, οπότε καλό είναι να αποφύγουν το γάλα. Ωστόσο, μπορούν να καταναλώσουν γιαούρτι, καθώς έχει υποστεί ζύμωση.

Γενικά, να θυμάστε ότι η δίαιτα για γαστρεντερίτιδα είναι ελαφριά. 

Σχετικά με τα χάπια για διάρροια ή τα αντιεμετικά χάπια, πολλοί ειδικοί συστήνουν την αποφυγή τους, καθώς ο οργανισμός κάνει μια προσπάθεια να αποβάλλει τα μικρόβια και τις τοξίνες από το σώμα με τους μηχανισμούς της διάρροιας και του εμετού. Εάν εμείς τους μπλοκάρουμε, ενδεχομένως να δημιουργηθούν άλλα προβλήματα. Συμβουλευτείτε λοιπόν τον θεράπων ιατρό σας πριν προβείτε σε τέτοιες επιλογές μόνοι σας.

Γαστρεντερίτιδα ή τροφική δηλητηρίαση;

Υπάρχουν πολλές ομοιότητες της γαστρεντερίτιδας με την τροφική δηλητηρίαση, όπως η διάρροια, ο πυρετός και ο εμετός. Όμως, η βασική διαφορά είναι ότι η τροφική δηλητηρίαση – που στην ουσία αφορά τη βακτηριακή γαστρεντερίτιδα – κάνει την εμφάνισή της 2-6 ώρες μετά την κατανάλωση κάποιου μολισμένου τροφίμου ή ροφήματος, ενώ αντίθετα στην ιογενή γαστρεντερίτιδα χρειάζονται 24-48 ώρες για να αναπτυχθεί ο ιός.

Επιπλέον, στην τροφική δηλητηρίαση μπορεί να παρατηρηθούν συμπτώματα όπως (3):

• μυϊκοί πόνοι
• ρίγη
• πονοκέφαλος
• δίψα
• δυσκολία στην αναπνοή
• έντονη εφίδρωση
• πρήξιμο ματιών

Χρειάζονται εξετάσεις;

Συνήθως δεν απαιτούνται εξετάσεις για τη γαστρεντερίτιδα, καθώς κάνει τον κύκλο της και περνάει. Αν ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο, μπορεί να ζητήσει εξετάσεις:

• αίματος
• ούρων
• κοπράνων

Πότε να δω το γιατρό;

Αναζητήστε ιατρική βοήθεια, εάν συμβεί κάτι από τα παρακάτω(10):

• Ο έμετος επιμένει για πάνω από 2 ημέρες
• Η διάρροια επιμένει για πάνω από 3 ημέρες
• Αν δεν μπορείτε να καταναλώσετε υγρά για παραπάνω από 24 ώρες
• Παρατηρήσετε αίμα στον εμετό, τη διάρροια ή έχετε μαύρα κόπρανα
• Ο πυρετός ξεπεράσει τους 39°C, για τα παιδιά τους 38°C
• Έχετε ζαλάδα ή τάση για λιποθυμία
• Έχετε σύγχυση
• Παρουσιαστεί έντονος πόνος στην κοιλιά
• Εάν είστε έγκυος, προκειμένου να αποφευχθεί η αφυδάτωση. Αν ωστόσο βρίσκεστε κοντά στις μέρες τοκετού, μπορεί να είναι ένδειξη ότι γεννάτε!

Γενικά, φροντίστε να δώσετε τη σωστή προσοχή στην αντιμετώπιση του προβλήματος και να επιτρέψετε στον οργανισμό σας να ξεκουραστείτε, ώστε να αναρρώσετε το συντομότερο δυνατό.

Βιβλιογραφία