Φαγούρα στο σώμα: 10 αίτια & πώς να ανακουφιστείς!

Η φαγούρα στο σώμα, ή αλλιώς κνησμός, είναι ένα πολύ ενοχλητικό αλλά συνήθως ακίνδυνο σύμπτωμα ποικίλης αιτιολογίας, το οποίο όλοι έχουμε βιώσει σε κάποια στιγμή στη ζωή μας.

Όταν το εμφανίζουμε, θέλουμε οπωσδήποτε να το κάνουμε να εξαφανιστεί το γρηγορότερο δυνατόν αλλά και να καταλάβουμε πού οφείλεται, αν και κάποιες φορές η αιτία είναι ξεκάθαρη (π.χ. τσίμπημα από κουνούπι).

Πάμε να δούμε, λοιπόν, από τι προκαλείται η φαγούρα στο σώμα, τι πρέπει να προσέχουμε και πώς μπορεί κανείς να ανακουφιστεί χωρίς φάρμακα!

Γιατί έχω φαγούρα στο σώμα;

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η φαγούρα στο σώμα μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα από εμάς και συνήθως δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας. Ορισμένες από τις βασικότερες αιτίες είναι οι εξής:

1. Δερματικές παθήσεις και δερματικά προβλήματα: Ψωρίαση, έκζεμα (δερματίτιδα), ψώρα, κνίδωση, ανεμοβλογιά, τσιμπήματα εντόμων (π.χ. κουνούπια, ψύλλοι, ακάρεα και ψείρες), εγκαύματα, ουλές, σοβαρή ξηροδερμία, πιτυρίδα, σκασμένο/ερεθισμένο δέρμα.
2. Επαφή με ερεθιστικές ουσίες: Σε αυτά ανήκουν πολλά χημικά, προϊόντα με σαπούνι (σάπωνα) & τεχνητά αρώματα (π.χ. μαλακτικά, κρέμες σώματος) και τα μάλλινα.
3. Αλλεργική αντίδραση: Μπορεί να προκληθεί από την κατανάλωση φαρμάκων ή τη χρήση καλλυντικών, καθώς και από την επαφή με κάτι δηλητηριώδες (π.χ. δηλητηριώδης κισσός) ή με κάποιο προϊόν/ουσία στα οποία είστε αλλεργικοί (π.χ. λάτεξ).
4. Μυκητιασικές λοιμώξεις του δέρματος όπως η δακτυλίτιδα και το πόδι του αθλητή (athlete’s foot).
5. Παθολογικές καταστάσεις: Σακχαρώδης διαβήτης, θυρεοειδοπάθειες, ηπατική και νεφρική νόσος, αναιμία, κακοήθειες.
6. Ψυχιατρικές νόσοι όπως το άγχος, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η κατάθλιψη.
7. Ηλικία: Mε το πέρασμα των χρόνων το δέρμα γίνεται πιο ξηρό και η ξηρότητα με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει κνησμό!
8. Εμμηνόπαυση: Είναι μια περίοδος στη ζωή της γυναίκας που συνοδεύεται από μια σειρά από διαφορετικά συμπτώματα, ένα από τα οποία είναι και ο κνησμός στο σώμα. Συνήθως, όμως, υποχωρεί μετά από κάποιο διάστημα.
9. Ζέστη: Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνας) είναι πιθανό να προκαλέσουν σε ορισμένα άτομα δερματικά εξανθήματα, τα οποία δημιουργούν την επιθυμία ξυσίματος.
10. Νευρολογικά προβλήματα: Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο έρπης ζωστήρας και η νευρική βλάβη.

Επιπλέον, κάτι που πολλοί δε γνωρίζουν είναι πως η φαγούρα είναι αρκετά συχνή και στις εγκυμονούσες, με περίπου 1 στις 10 γυναίκες να αναφέρει έντονο κνησμό κατά την κύηση.

Αξίζει να σημειωθεί πως η παραπάνω λίστα δεν καλύπτει το σύνολο των καταστάσεων που μπορούν να οδηγήσουν σε κνησμό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η αιτία παραμένει άγνωστη!

Πού εμφανίζεται συνήθως;

Ο κνησμός σαν κατάσταση δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος, αλλά μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε και να έχει μικρότερη ή μεγαλύτερη έκταση, ενώ μπορεί να επηρεάσει ακόμη και ολόκληρο το σώμα! 

Πολύ χαρακτηριστικά σημεία που εμφανίζουν κνησμό είναι:

• το τριχωτό της κεφαλής
• τα χέρια
• τα πόδια και
• η ηβική (ευαίσθητη) περιοχή

Ωστόσο, αυτό εξαρτάται σημαντικά και από την αιτία που τον προκαλεί. Όπως είναι φυσικό, φαγούρα μπορεί να εμφανιστεί και οπουδήποτε αλλού στο σώμα εφόσον προκαλείται από κάποια πληγή, ουλή, τσίμπημα εντόμου, επαφή με ερεθιστικές ή δηλητηριώδεις ουσίες κ.λπ..

Η φαγούρα μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε ένα κατά τα άλλα υγιές δέρμα όσο και σε περιοχές του σώματος με σπυράκια (π.χ. πλάτη), δερματικά εξανθήματα (κόκκινα σημάδια), ξηρότητα, γρατσουνιές κ.ά.. Επιπλέον, το δέρμα μπορεί να είναι φλεγμονώδες, πιο τραχύ ή/και με εξογκώματα, ενώ το επαναλαμβανόμενο ξύσιμο της περιοχής συνήθως επιδεινώνει την εικόνα του (ανυψωμένες περιοχές της επιδερμίδας).

Φυσική αντιμετώπιση

Πέρα από τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής που μπορεί να σας συστήσει ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός σας, υπάρχουν και κάποιοι βασικοί κανόνες αυτοφροντίδας ή και γιατροσόφια, που θα ήταν καλό να ακολουθείτε με σκοπό τη μείωση του κνησμού και την πρόληψη επανεμφάνισής του:

1. Φροντίστε το δέρμα να παραμένει ενυδατωμένο: Συστήνεται η χρήση μίας κατάλληλης ενυδατικής κρέμας (υποαλλεργική, fragrance-free) μία ή περισσότερες φορές ημερησίως, ιδανικά μετά το ντους ή το μπάνιο. Δε θα πρέπει, επίσης, να αμελείτε την ενυδάτωση του οργανισμού με νερό και άλλα υγρά. Έτσι, προλαμβάνετε την ξηρότητα που μπορεί να οδηγήσει σε φαγούρα ή να την επιδεινώσει!
2. Επιλέξτε προϊόντα καθαρισμού και περιποίησης που είναι κατάλληλα για εσάς: Εάν εμφανίσετε κνησμό στο σώμα, είναι σημαντικό να προσέχετε τι προϊόντα αγοράζετε και χρησιμοποιείτε. Να προτιμάτε δερμοκαλλυντικά (π.χ. κρέμες), καθαριστικά προσώπου και σώματος και απορρυπαντικά/μαλακτικά ρούχων που διαθέτουν υποαλλεργική σύνθεση και δεν περιέχουν άρωμα ή αναφέρουν πως είναι κατάλληλα για το ευαίσθητο δέρμα. Ιδανικά, φροντίστε ακόμη και τα προϊόντα καθαρισμού να έχουν ενυδατικές ιδιότητες.
3. Βρείτε τρόπους να περιορίσετε το ξύσιμο: Εάν δυσκολεύεστε να συγκρατηθείτε όταν σας πιάνει η επιθυμία να ξυθείτε, τότε σας προτείνουμε να κόψετε τα νύχια σας πολύ κοντά, να καλύψετε τις περιοχές με κνησμό και να φοράτε γάντια κατά τη διάρκεια του ύπνου, εφόσον είναι αναγκαίο.
4. Κάντε μπάνιο με χλιαρό ή δροσερό νερό και προσθέστε άλατα Epsom ή μαγειρική σόδα, για άμεση καταπράυνση. Προσοχή: Μην παραμείνετε στο μπάνιο για πολλή ώρα!
5. Επιλέξτε άνετα/φαρδιά ρούχα με απαλό και υποαλλεργικό ύφασμα που δημιουργεί μία αίσθηση άνεσης στην επιδερμίδα (βαμβακερά, μεταξωτά).
6. Εφαρμόστε στα σημεία που εμφανίζουν κνησμό μία δροσερή/υγρή πετσέτα ή ένα υγρό πανί, μία ή περισσότερες φορές την ημέρα.
7. Δοκιμάστε κρέμες ή αλοιφές με αντικνησμική, καταπραϋντική ή δροσιστική δράση (κρέμες με μενθόλη ή καμφορά, λοσιόν καλαμίνης κ.ά.).
8. Διαχειριστείτε το άγχος σας και προσπαθήστε να διατηρείτε την ψυχραιμίας σας: Αν και δεν είναι εύκολο, είναι σημαντικό τόσο για την καλύτερη διαχείριση του κνησμού όσο και για το σύνολο της υγείας σας, ενώ υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να το καταφέρετε (διαλογισμός, yoga).
9. Φροντίστε να έχετε επαρκή και ποιοτικό ύπνο και να παραμένετε ξεκούραστοι, καθώς έχει φανεί πως έτσι μειώνεται ο κίνδυνος να εμφανιστεί κνησμός. 
10. Βάλτε έναν υγραντήρα (humidifier) στο χώρο σας, εάν η ατμόσφαιρα είναι πολύ ξηρή (π.χ. λόγω της θέρμανσης) και επιδεινώνει την κατάσταση.

Εάν οι παραπάνω μέθοδοι δεν επαρκούν για να ανακουφιστείτε και να προστατευτείτε, ο φαρμακοποιός ή ο γιατρός σας θα προτείνει τα κατάλληλα για την περίπτωσή σας φαρμακευτικά προϊόντα (π.χ. αντιισταμινικά). Είναι επίσης πιθανό να σας συστήσει να κάνετε αιματολογικές εξετάσεις για να διαγνώσει την πιθανή αιτία του προβλήματος.

Τι να αποφύγεις

Αν εμφανίσετε κνησμό στο σώμα σας, θα ήταν καλό να αποφύγετε συγκεκριμένα πράγματα και συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα ορισμένους ερεθιστικούς παράγοντες που έχει φανεί πως συνδέονται με τη φαγούρα.

Σε γενικές γραμμές συστήνονται τα εξής:

1. Μη χρησιμοποιείτε προϊόντα καθαρισμού-περιποίησης που περιέχουν άρωμα (π.χ. αρωματικά σαπούνια και κρέμες σώματος).
2. Μη φοράτε μάλλινα ρούχα ή ρούχα από συνθετικό υλικό.
3. Μην είστε στη μπανιέρα ή στο ντους για περισσότερη ώρα από όσο είναι απαραίτητο.
4. Μην εκτίθεστε σε ακραίες καιρικές συνθήκες (έντονο κρύο, καύσωνας).
5. Μην ξύνετε/τρίβετε την περιοχή με κνησμό, καθώς αυτό εντείνει τη φαγούρα και τελικά οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο κνησμού-ξυσίματος.

Τι να προσέξεις στη διατροφή σου

Η διατροφή που προτείνεται για την πρόληψη και την καλύτερη διαχείριση του σώματος με φαγούρα δεν είναι συγκεκριμένη, ενώ εξαρτάται σημαντικά από την αιτία που την προκαλεί.

Για παράδειγμα, στα άτομα που είναι αλλεργικά ή εμφανίζουν υπερευαισθησία σε κάποιες τροφές ή ουσίες, συστήνεται η αποφυγή αυτών. Τα πιο κοινά διατροφικά αλλεργιογόνα που έχουν συνδεθεί με τον κνησμό στο σώμα είναι τα εξής:

• Γαλακτοκομικά (λακτόζη, πρωτεΐνη γάλακτος)
• Γλουτένη και προϊόντα σίτου
• Αυγά
• Ψάρια
• Οστρακοειδή
• Φυστίκια
• Ξηροί καρποί
• Σουσάμι
• Σόγια

Στα άτομα που δεν εμφανίζουν κανένα πρόβλημα από την κατανάλωση των παραπάνω, δεν απαιτείται ο αποκλεισμός/περιορισμός τους από τη διατροφή.

Από την άλλη πλευρά, αυτό που προτείνεται είναι να ακολουθείται μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη συστατικά (Μεσογειακή Διατροφή) και να αποφεύγονται τα τρόφιμα που είναι επεξεργασμένα, πλούσια σε αλάτι, ζάχαρη, κακά λιπαρά και τεχνητά πρόσθετα, καθώς και οι ραφιναρισμένοι υδατάνθρακες (λευκό ψωμί κ.λπ.).

Συστήνεται, λοιπόν, η διατροφή να περιέχει λαχανικά, φρούτα, σιτηρά ολικής άλεσης, ψάρια, όσπρια και καλά λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο), ενώ σε πολλά άτομα με κνησμό έχει φανεί μεγάλο όφελος από την κατανάλωση τροφών που είναι πλούσια σε προβιοτικά (γιαούρτι), κερσετίνη (μήλα, μούρα, εσπεριδοειδή), βιταμίνες C, E και D, μαγνήσιο και ω3 λιπαρά οξέα (λιπαρά ψάρια).

Πότε να δω το γιατρό

Συστήνεται να επισκεφτείτε τον γιατρό σας (ιδανικά έναν δερματολόγο ή/και παθολόγο) εάν η φαγούρα:

• Διαρκεί για μεγάλο διάστημα (πάνω από 2 εβδομάδες)
• Δε βελτιώνεται με την αυτοφροντίδα (χρήση κατάλληλων προϊόντων κ.λπ.)
• Επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα και τον ύπνο σας
• Είναι γενικευμένη (φαγούρα σε όλο το σώμα)
• Προκληθεί από κάποιο δερματικό εξάνθημα ή εξόγκωμα που σας ανησυχεί
• Παρουσιαστεί παράλληλα με άλλα συμπτώματα όπως πυρετός και απώλεια βάρους
• Συνεχίζει να επιστρέφει σε μεγάλη συχνότητα ενώ φαινόταν να είχε υποχωρήσει
• Δε βελτιώνεται εντός 3 μηνών παρά τη λήψη θεραπείας
• Εμφανιστεί ενώ είστε έγκυος