Ακράτεια ούρων: αιτίες και αντιμετώπιση

Τι είναι η ακράτεια ούρων;

Ως ακράτεια ούρων, ορίζεται η ακούσια απώλεια ούρων, λόγω αδυναμίας ελέγχου της ουροδόχου κύστης. Αξίζει να σημειωθεί, πως πρόκειται για ένα δυσάρεστο σύμπτωμα και όχι για κάποια πάθηση. Επηρεάζει το 15-30% των ανθρώπων άνω των 60 ετών, με τις γυναίκες να εκδηλώνουν ακράτεια σε περίπου τριπλάσια συχνότητα από τους άνδρες. Πρόκειται για ένα σύμπτωμα το οποίο η συντριπτική πλειοψηφία των πασχόντων αρνείται να εκμυστηρευτεί στο θεράποντα ιατρό του. [1]

Ποιες είναι οι μορφές της ακράτειας ούρων;

Είναι γεγονός πως ορισμένοι άνθρωποι ενδέχεται να βιώσουν περιστασιακά μικρή διαρροή ούρων. Άλλοι, βέβαια, είναι πιθανό να “βρέχουν” τα ρούχα τους συχνότερα. Αν αναλογιστούμε τα συμπτώματα που ενδέχεται να εκδηλωθούν, θα μπορέσουμε να ταξινομήσουμε καλύτερα τις διαφορετικές μορφές ακράτειας, ο οποίες είναι οι ακόλουθες: [2]

• Ακράτεια από προσπάθεια. Παρατηρείται δηλαδή διαρροή ούρων όταν ασκείτε πίεση στην ουροδόχο κύστη σας, για παράδειγμα όταν βήχετε, όταν φτερνίζεστε ή όταν προσπαθείτε να σηκώσετε βάρος.
• Επιτακτική ακράτεια. Εμφανίζεται μια ξαφνική, έντονη επιθυμία για ούρηση που ακολουθείται από ακούσια απώλεια ούρων. Με πιο απλά λόγια, πρόκειται για μια κατάσταση όπου η επιθυμία για ούρηση είναι τόσο μεγάλη και ξαφνική που κάποιος δεν προλαβαίνει να φτάσει στην τουαλέτα. Η επείγουσα ακράτεια μπορεί να προκληθεί από μια απλή πάθηση, όπως μια λοίμωξη του ουροποιητικού, ή από μια πιο σοβαρή κατάσταση όπως μια νευρολογική διαταραχή (νευρολογική ακράτεια) ή σακχαρώδη διαβήτη.
• Ακράτεια από υπερπλήρωση. Συμβαίνει όταν η ουροδόχος κύστη γεμίσει και η ποσότητα ούρων ξεπεράσει κατά πολύ το όριο που συνήθως “αδειάζουμε” αυτήν. Συνεπώς, η πίεση που προκαλούν τα ούρα ξεπερνά την αντίσταση του σφιγκτήρα και στη συνέχεια παρατηρείται απώλεια ούρων. Πρόκειται συνήθως για μια χρόνια κατάσταση, κατά την οποία ακόμη και όταν ουρεί κάποιος, δεν καταφέρνει να αδειάσει πλήρως την κύστη του.
• Λειτουργική ακράτεια. Αυτή η μορφή ακράτειας παρατηρείται όταν μια σωματική ή πνευματική αναπηρία εμποδίζει να φτάσετε εγκαίρως στην τουαλέτα. Για παράδειγμα, εάν υποφέρετε από σοβαρή αρθρίτιδα ή κάποια νευρολογική διαταραχή (για παράδειγμα Parkinson), ενδέχεται να μην καταφέρετε να ξεκουμπώσετε το παντελόνι σας αρκετά γρήγορα.
• Μικτή ακράτεια. Αυτή η ακράτεια οφείλεται στην ταυτόχρονη συνύπαρξη περισσότερων της μιας μορφής ακράτειας. Συνηθέστερα συνυπάρχουν η επιτακτική ακράτεια και η ακράτεια από προσπάθεια.

Σε ποιους παρατηρείται ακράτεια;

Όπως αναφέρθηκε, η ακράτεια ούρων μπορεί να πλήξει τόσο άνδρες όσο και γυναίκες. Τα στατιστικά δείχνουν ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που προσβάλλει συνηθέστερα τις γυναίκες, ενώ μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε μικρά παιδιά, όσο και σε ηλικιωμένους. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν διαφορετικοί αιτιολογικοί παράγοντες τους οποίους θα ταξινομήσουμε και θα περιγράψουμε αμέσως παρακάτω.

Ακράτεια ούρων: γυναίκες

[3]

Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 1 στις 10 γυναίκες μεταξύ 40-65 ετών και 3 στις 10 γυναίκες άνω των 65 ετών εμφανίζουν το συγκεκριμένο σύμπτωμα!

Συχνά προκαλείται από συγκεκριμένες αλλαγές στη λειτουργία του οργανισμού που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση αγωγής ή/και την εμφάνιση μιας ασθένειας. Τις περισσότερες φορές αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα ουρολοίμωξης. Επιπλέον, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ακράτεια στην εγκυμοσύνη, όπου το αυξανόμενο βάρος του εμβρύου μπορεί να οδηγήσει σε ακράτεια ούρων από προσπάθεια. 

Ακόμα, ο τοκετός ενδέχεται να επιφέρει μια σειρά από αλλαγές στους μύες, τα νεύρα και τους υποστηρικτικούς ιστούς της κύστης, οδηγώντας εν τέλη τη γυναίκα σε ανικανότητα ελέγχου της ουροδόχου κύστης, με αποτέλεσμα την ακούσια απώλεια ούρων.

Τέλος, οι ορμονικές αλλαγές που παρατηρούνται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης και η γενικότερη μείωση των οιστρογόνων στον οργανισμό, έχουν ως αποτέλεσμα τη μη φυσιολογική διατήρηση της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας με συνέπεια μια προοδευτική ακράτεια ούρων.

Αξίζει να σημειωθεί πως ορισμένες γυναίκες εμφανίζουν ακράτεια ούρων κατά τη συνουσία, λόγω άσκησης πίεσης στην ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη, όπως επίσης και λόγω αδυναμίας των μυών της πυελικής περιοχής.

Ακράτεια ούρων: άνδρες

[4][5]

Η ακράτεια ούρων δεν είναι καθαρά “γυναικεία υπόθεση”. Μπορεί τα στατιστικά να υποδεικνύουν πως αυτή η κατάσταση ταλαιπωρεί συχνότερα τις γυναίκες, όμως πρόκειται για ένα σύμπτωμα που απασχολεί εκατομμύρια άνδρες ανά τον κόσμο.

Μερικές φορές, η ακράτεια από προσπάθεια και η επιτακτική ακράτεια σχετίζονται με την υπερπλασία του προστάτη ή με τη θεραπεία αυτού. 

Βέβαια, αρκετοί άνδρες ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε οριστική προστατεκτομή ή κυστεκτομή εμφανίζουν το πρόβλημα της ακράτειας των ούρων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας η ακράτεια ούρων μετά από αφαίρεση του προστάτη μπορεί να διαρκέσει από λίγες εβδομάδες έως και 18 μήνες.

Επιπλέον, η νυχτερινή ενούρηση είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί ιδιαίτερα τους άνδρες μετά τα 45 έτη. Οφείλεται, συχνότερα, σε ορμονικές αλλαγές, στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη αλλά και σε καρδιακές παθήσεις.

Ωστόσο, επειδή ορισμένοι ηλικιωμένοι άνδρες αδυνατούν να ξυπνήσουν, ακόμα και όταν υπάρχει επιτακτική ανάγκη προς ούρηση, λόγω λήψης αγωγής, ουρούν στο κρεβάτι τους και για αυτό επικρατεί ο όρος ακράτεια ούρων.

Ακράτεια ούρων στους ηλικιωμένους

[6][7]

Είναι πράγματι γεγονός πως η ακράτεια ούρων πλήττει συνηθέστερα άτομα της 3ης ηλικίας. Με το πέρας της ηλικίας, οι μύες της ουροδόχου κύστης αδυνατούν να κατακρατήσουν τα ούρα. Μάλιστα, καθώς μεγαλώνουμε γίνονται ολοένα και συχνότερες οι ακούσιες συσπάσεις της κύστης (γεροντική ακράτεια).

Επιπλέον, οι διάφορες αγωγές που λαμβάνουν οι ηλικιωμένοι, έχουν ως αποτέλεσμα να επηρεάζουν τη φυσιολογική λειτουργία της κύστης. Πιο συγκεκριμένα, πολύ συχνά παρατηρείται διέγερση ή χαλάρωση του εξωστήρα μυ της ουροδόχου κύστης, αύξηση του τόνου του σφιγκτήρα, που μπορεί να οδηγήσει σε υπόλειμμα ούρων και μειωμένη λειτουργική χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης, όπως και διατάραξη της φυσιολογικής νυχτερινής ενούρησης κάτι που οδηγεί σε ακράτεια ούρων στον ύπνο.

Επίσης, οι μη κατάλληλες εξωτερικές συνθήκες, όπως τουαλέτα η οποία απέχει αρκετά, και τα ακατάλληλα σχεδιαστικά ρούχα, μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα ακράτειας ούρων σε ηλικιωμένα άτομα με περιορισμένη κινητικότητα.

Δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε πως διάφορες νευρολογικές παθήσεις που είναι πιο συχνές στους ηλικιωμένους, όπως η νόσος του Parkinson, ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η γεροντική άνοια κ.α. ενδέχεται να επηρεάσουν το φυσιολογικό έλεγχο της ουροδόχου κύστης και να οδηγήσουν σε ακράτεια ούρων.

Ακράτεια σε παιδιά 

[8]

Η ακράτεια ούρων σε νεαρή ηλικία δεν αποτελεί ένα σπάνιο φαινόμενο. Η νυχτερινή ενούρηση (ή νυκτερινή ακράτεια ούρων) είναι η απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του ύπνου και αποτελεί ένα πολύ κοινό πρόβλημα της παιδικής ηλικίας. Είναι γεγονός πως ο έλεγχος της ουροδόχου κύστης κατά την διάρκεια της νύχτας μπορεί να καθυστερήσει μέχρι και την ηλικία των 7 χρόνων!

Η νυχτερινή ενούρηση στα παιδιά οφείλεται συνηθέστερα στο γεγονός ότι η ουροδόχος κύστη σε κάθε παιδί ωριμάζει με διαφορετικούς ρυθμούς, όπως επίσης και σε κληρονομικούς ή γενετικούς παράγοντες.

Αξίζει να σημειωθεί πως και η παιδική δυσκοιλιότητα ενδέχεται να προκαλέσει νυχτερινή ακράτεια ούρων, όταν τα κόπρανα είναι σκληρά και πιέζουν την ουροδόχο κύστη.

Σε σπανιότερες περιπτώσεις, νοσήματα που μπορεί να οδηγήσουν σε νυχτερινή ενούρηση είναι ο παιδικός σακχαρώδης διαβήτης, οι παιδικές ουρολοιμώξεις, ακόμα και η νεφρική ανεπάρκεια. Ωστόσο, σε όλα τα παραπάνω νοσήματα συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα και μπορούν εύκολο να διαχωριστούν από την παιδική ακράτεια ούρων.

Όσον αφορά την ακράτεια σε παιδιά την ημέρα, αποτελεί συνηθέστερα αμέλεια των παιδιών στην επιτακτική ανάγκη προς ούρηση, κάτι που οδηγεί σε αδυναμία κατακράτησης των ούρων. Φυσικά, ενδέχεται να οφείλεται σε κάποιο stress (ψυχολογική ακράτεια) που πέρασε πρόσφατα το παιδί, όπως η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος. Σε κάθε περίπτωση, οφείλει να εξετάσει το παιδί ειδικός γιατρός, προκειμένου να αποκλείσει τυχόν παθολογικά αίτια.

Aκράτεια ούρων: αιτίες

Άλλες αιτίες στις οποίες μπορεί να οφείλεται η ακράτεια είναι οι εξής [9]:

• Παχυσαρκία: Το υπερβολικό σωματικό βάρος αυξάνει την πίεση στην κύστη και στους γύρω μύες, με αποτέλεσμα σε περίπτωση που το άτομο καταβάλει προσπάθεια (για παράδειγμα να σηκώσει βάρος) να προκληθεί ακράτεια ούρων.
• Αλκοόλ: Εμφανίζει διουρητική δράση και δρα ως ερεθιστικός παράγοντας προκαλώντας επιτακτική ούρηση. Ωστόσο, επηρεάζει τα μηνύματα από τον εγκέφαλο προς την ουροδόχο κύστη με αποτέλεσμα σε περίπτωση υπερκατανάλωσης να οδηγούμαστε ακόμα και σε ακράτεια ούρων.
• Δυσκοιλιότητα: Τα σκληρά κόπρανα ενδέχεται να ασκήσουν πίεση στην ουροδόχο κύστη και να προκληθεί ακράτεια ούρων. 
• Τραυματισμοί: Κακώσεις και τραυματισμοί στη σπονδυλική στήλη και στην πύελο ενδέχεται να επηρεάσουν το φυσιολογικό έλεγχο της κύστης.
• Χρόνιες (υποτροπιάζουσες) ουρολοιμώξεις
• Χειρουργικές επεμβάσεις: Για παράδειγμα καισαρική τομή ή υστερεκτομή (μετεγχειρητική ακράτεια των ούρων).
• Γενετική προδιάθεση

Πώς αντιμετωπίζεται η ακράτεια;

Η θεραπεία για την ακράτεια εξαρτάται τόσο από την αιτία πρόκλησής της, όσο και από το στάδιο της νόσου[10].

Αλλαγές του τρόπου ζωής

Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να εφαρμοστούν ως προς την αλλαγή του τρόπου ζωής είναι:

• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος
• Κάντε ασκήσεις για την ακράτεια ούρων (ασκήσεις πυελικού εδάφους-Kegel). Εάν έχετε ακράτεια μετά τη γέννα, ρωτήστε το γυναικολόγο σας για το πότε να ξεκινήσετε, καθώς ενδεχομένως να χρειαστεί να περιμένετε ένα διάστημα.
• Αποφύγετε τα ερεθιστικά ποτά και τρόφιμα της ουροδόχου κύστης, όπως ροφήματα με καφεΐνη, αλκοόλ, ανθρακούχα ποτά, σοκολάτα κτλ.
• Καταναλώστε περισσότερες φυτικές ίνες, οι οποίες μπορούν να αποτρέψουν τη δυσκοιλιότητα, η οποία αποτελεί βασική αιτία της ακράτειας ούρων.
• Διακόψτε το κάπνισμα εάν είστε καπνιστής/καπνίστρια ή αναζητήστε βοήθεια προκειμένου να το ελαττώσετε.
• “Εκπαιδεύστε” την ουροδόχο κύστη σας. Μπορείτε να ξεκινήσετε προσπαθώντας να “κρατηθείτε” για 10 λεπτά κάθε φορά που αισθάνεστε την ανάγκη να ουρήσετε. Ο στόχος είναι να παρατείνετε το χρόνο μεταξύ των επισκέψεων στην τουαλέτα έως ότου ουρείτε μόνο κάθε 2,5 έως 3,5 ώρες. Ωστόσο, συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν το δοκιμάσετε.
• Διπλή ούρηση. Με αυτό τον τρόπο θα αδειάζετε πλήρως την κύστη σας και θα αποφύγετε την ακράτεια από υπερχείλιση. Πραγματοποιείστε σε μια επίσκεψη στην τουαλέτα διπλή ούρηση, δηλαδή ουρήστε και μετά από αναμονή λίγων λεπτών προσπαθείστε ξανά.
• Προγραμματίστε τις επισκέψεις σας στην τουαλέτα. Για παράδειγμα ουρήστε πριν από κάποιο πολύωρο ταξίδι ακόμα και αν έχετε μειωμένη επιθυμία.

Ηλεκτρική διέγερση

Όσον αφορά την ακράτεια ούρων στις γυναίκες, η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με ηλεκτρική διέγερση. Ηλεκτρόδια εισάγονται προσωρινά στο ορθό ή στον κόλπο για να τονώσουν και να ενισχύσουν τους μύες του πυελικού εδάφους. Η ήπια ηλεκτρική διέγερση μπορεί να είναι αποτελεσματική για την ακράτεια από στρες και την επείγουσα ακράτεια.

Ιατρικές συσκευές

Οι συσκευές που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση της γυναικείας ακράτειας περιλαμβάνουν:

• Ουρηθρικό ένθεμα: μια μικρή συσκευή μιας χρήσης που μοιάζει με ταμπόν που εισάγεται στην ουρήθρα πριν από μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως το τένις, που μπορεί να προκαλέσει ακράτεια ούρων. Το ένθετο λειτουργεί ως βύσμα για την αποφυγή διαρροής και αφαιρείται πριν από την ούρηση.
• Πεσσός: ένας εύκαμπτος δακτύλιος σιλικόνης που εισάγεται στον κόλπο σας και το φοράτε όλη μέρα. Η συσκευή χρησιμοποιείται και σε γυναίκες με κολπική πρόπτωση. Ο πεσσός βοηθά στη στήριξη της ουρήθρας και στην πρόληψη της διαρροής ούρων.

Αγωγή από γιατρό

Πλέον, υπάρχει πλήθος ουσιών που χρησιμοποιούνται για περιπτώσεις υπερδραστήριας κύστης και ακράτειας ούρων. Φυσικά, πρόκειται για σκευάσματα που τα λαμβάνετε κατόπιν έγκρισης του θεράποντος ιατρού.

Χειρουργική επέμβαση

Εάν οι προηγούμενες θεραπείες δεν λειτουργήσουν, τότε η χειρουργική επέμβαση ενδέχεται να δώσει τη λύση.

Απορροφητικά επιθέματα και καθετήρες

Εάν οι ιατρικές θεραπείες δεν καταφέρουν να περιορίσουν το πρόβλημα, μπορείτε να δοκιμάσετε προϊόντα που βοηθούν στην ανακούφιση της ταλαιπωρίας, όπως:

• Εσώρουχα για ακράτεια. Τα περισσότερα προϊόντα δεν είναι πιο ογκώδη από τα κανονικά εσώρουχα και μπορούν εύκολα να φορεθούν κάτω από τα καθημερινά σας ρούχα. Πρόκειται για εσώρουχα τόσο για άνδρες (ανδρικά σλιπ) όσο και για γυναίκες με εργονομικό σχήμα που εφαρμόζουν άψογα στο σώμα. 
• Σερβιέτες για ακράτεια. Πρόκειται για προϊόντα που εφαρμόζουν στην εσωτερική μεριά του εσώρουχου, είναι ιδιαίτερα απορροφητικά και δεν ερεθίζουν την ευαίσθητη περιοχή. Σε πιο έντονο πρόβλημα δοκιμάστε πάνες ακράτειας.

Τόσο τα εσώρουχα όσο και οι σερβιέτες ακράτειας, χωρίζονται όχι μόνο ανάλογα με το μέγεθος, αλλά και το βαθμό απορροφητικότητας.

Οι άντρες που εμφανίζουν πρόβλημα με τα στάγδην ούρα μπορούν να χρησιμοποιήσουν έναν συλλέκτη σταγόνων – περιπεϊκό καθετήρα. 

Υπάρχει φυτικό σκεύασμα για ακράτεια;

 [11][12]

Φυσικά μια ανακουφιστική λύση για την συχνοουρία μπορούν να δώσουν βότανα και βιταμίνες όπως για παράδειγμα το Saw palmetto ή η Βιταμίνη D και το Μαγνήσιο.

Όσον αφορά τη Βιταμίνη D, πρόσφατες μελέτες διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες άνω των 20 ετών με φυσιολογικά επίπεδα (επάρκεια) βιταμίνης D είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από διαταραχή του πυελικού εδάφους, όπως η ακράτεια ούρων.

Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι το υδροξείδιο του μαγνησίου μπορεί να μειώσει τις αυθόρμητες μυϊκές συσπάσεις που προκαλούν ακράτεια ούρων. Μια μικρή μελέτη διαπίστωσε ότι το υδροξείδιο του μαγνησίου βελτίωσε την ακράτεια ούρων στις γυναίκες.

Όπως αναφέρθηκε, η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη οδηγεί σε συμπίεση της ουροδόχου κύστης και επομένως δημιουργεί το πρόβλημα της συχνοουρίας και της ατελούς κένωσης της κύστης στους άνδρες. Το Saw palmetto έχει φανεί από μελέτες ότι βελτιώνει τη ροή των ούρων και να συμβάλει στον περιορισμό της νυχτερινής ενούρησης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω αναστολής της μετατροπής της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη.

Eπιπλέον, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) και η Επιτροπή Φαρμάκων Φυτικής Προέλευσης (HMPC) έχουν εγκρίνει τη χρήση του saw palmetto σαν παραδοσιακό φυτικό βοήθημα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, όπως η δυσκολία στην έναρξη της ούρησης ή η συχνή ανάγκη ούρησης.

Τι τροφές αποφεύγουμε στην ακράτεια ούρων

Πολλοί αναρωτιούνται αν υπάρχουν τροφές που βοηθάνε στην ακράτεια ούρων. Όμως το κλειδί είναι στην αποφυγή κάποιων τροφίμων! Ορισμένα ενδέχεται να ερεθίσουν την ουροδόχο κύστη ή το ουροποιητικό σύστημα και να επιδεινώσουν συμπτώματα όπως η συχνοουρία και η ακράτεια ούρων. Οι επιπτώσεις διαφόρων τροφών σε μια υπερδραστήρια κύστη διαφέρουν από άτομο σε άτομο. 

Αυτές οι τροφές είναι: [13]

• Καφές και τσάι
• Αλκοόλ
• Ντομάτες
• Σοκολάτα
• Πορτοκάλια, λάιμ και λεμόνια
• Πικάντικα φαγητά (καυτερές πιπεριές)
• Κρεμμύδια
• Κράνμπερι
• Επεξεργασμένα τρόφιμα

Βρείτε στο Vita4you.gr συμπληρώματα με saw palmetto, βιταμίνη D και μαγνήσιο, καθώς επίσης και πάνες ακράτειας!

Βιβλιογραφία

1. Incontinence
2. Urinary incontinence
3. Urinary Incontinence in Women
4. Men With Incontinence: Treating and Managing
5. Urinary incontinence in men
6. Urinary Incontinence in the Elderly
7. Urinary Incontinence in Older Adults
8. Urinary Incontinence in Children
9. Causes-Urinary incontinence
10. Urinary incontinence
11. Supplements for Incontinence
12. Alternative Treatments for an Overactive Bladder
13. 11 Foods to Avoid if You Have OAB