Ηλίαση: Ποια είναι τα συμπτώματα & τι κάνουμε αν μας συμβεί;

Η ηλίαση είναι ένα συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, το οποίο όμως καμιά φορά αργούμε να συνειδητοποιήσουμε. Ποια συμπτώματα κρούουν το καμπανάκι και τι πρέπει να κάνουμε για να την προλάβουμε;

Τι είναι η ηλίαση;

Η ηλίαση αποτελεί τον πιο κοινό τύπο θερμοπληξίας. Προκαλείται από την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, που μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος και υπερθέρμανση του οργανισμού.[1]

Ειδικότερα, παρατηρείται όταν το κεφάλι και ο αυχένας εκτίθενται για πολλές ώρες στις υπεριώδεις ακτίνες του ηλίου τις θερμές ώρες του καλοκαιριού.

Συμπτώματα 

Τα συμπτώματα της ηλίασης είναι χαρακτηριστικά και διαφέρουν ανάλογα με το βαθμό σοβαρότητας [].

Ηλίαση ήπιας μορφής

• Αίσθημα ζάλης
• Συμπτώματα κόπωσης
• Ερυθρότητα στο δέρμα
• Προβλήματα εφίδρωσης
• Βουητό στα αυτιά

Ηλίαση μέτριας μορφής

• Δέκατα και πονοκέφαλος
• Ναυτία 
• Εμετός
• Γρήγορη αναπνοή
• Τάση λιποθυμίας
• Μυϊκή αδυναμία ή κράμπες
• Μειωμένη εφίδρωση
• Εγκαύματα ή φυσαλίδες στο δέρμα

Ηλίαση βαριάς μορφής

• Παραλήρημα και σύγχυση
• Σπασμοί
• Παραισθήσεις
• Σκούρα ούρα (ένδειξη αφυδάτωσης)
• Ωχρή επιδερμίδα
• Υψηλός πυρετός

Πότε εμφανίζεται;

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες , στους οποίους μπορεί να οφείλεται η ηλίαση, όπως [2]:

1. Έκθεση σε ζεστό περιβάλλον.
2. Έντονη δραστηριότητα σε υψηλή θερμοκρασία.
3. Ζεστά ρούχα που εμποδίζουν τον ιδρώτα να εξατμίζεται και να δροσίζει το σώμα.
4. Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματός σας να ρυθμίζει τη θερμοκρασία σας.
5. Αφυδάτωση, λόγω της αύξησης της εφίδρωσης.

Πόσο διαρκεί;

Ανάλογα τη σοβαρότητα της ηλίασης, τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν έως 2 ημέρες. Όμως, ο οργανισμός είναι πιθανό να συνέλθει από την ηλίαση από 2 μήνες έως 1 χρόνο [1]. 

Σε περίπτωση που τα συμπτώματα της ηλίασης δεν βελτιωθούν εντός μιας ώρας, είναι καλό να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Αντιμετώπιση

Εάν υπάρχει υπόνοια ή εκδηλώσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα που σας παραπέμπει στην ηλίαση, τότε [2,3] :

1. Απομακρυνθείτε απευθείας από τον ήλιο και μεταφερθείτε σε ένα σκιερό μέρος.
   
2. Ξαπλώστε και σηκώστε ελαφρά τα πόδια πιο ψηλά.
3. Δροσίστε γρήγορα το σώμα, χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε μέσο διαθέτετε. Για παράδειγμα, μπορείτε να κάνετε κομπρέσες με μια δροσερή πετσέτα ή να ψεκαστείτε με σπρέι νερού. Τα κρύα επιθέματα στις μασχάλες, τον αυχένα και γενικά στο σώμα είναι επίσης πολύ ωφέλιμα. Παράλληλα, παρακολουθήστε τη θερμοκρασία του σώματος και συνεχίστε τις προσπάθειες ψύξης, έως ότου η θερμοκρασία του σώματος κατέβει.
4. Ζητήστε από κάποιον να σας κάνει αέρα προκειμένου να δροσιστείτε και να αναπνεύσετε καλύτερα.
5. Ενυδατωθείτε με άφθονο νερό. Αθλητικά ποτά ή ηλεκτρολύτες είναι μια καλή βοήθεια.
   
6. Αναζητήστε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό.

Μέτρα πρόληψης

Σε κάθε περίπτωση, η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Μερικές σημαντικές οδηγίες είναι [1,2,4]:

• Προσπαθήστε να μην εκτίθεστε στον ήλιο πολλές ώρες.
• Αποφύγετε τον ήλιο μεταξύ 11.00π.μ. και 4.00μ.μ.
• Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με SPF30 ή περισσότερο.
• Φορέστε καπέλο και ελαφριά, ανοιχτόχρωμα ρούχα.
• Ενυδατωθείτε! Επιλέξτε δροσερά ροφήματα (νερό, φυσικούς χυμούς) και θυμηθείτε ότι η κατανάλωση καφεΐνης και αλκοολούχων ποτών δεν βοηθούν, μιας και έχουν διουρητική δράση.
• Προβείτε σε λήψη ηλεκτρολυτών, ειδικά αν αθλείστε, μιας και η έντονη εφίδρωση θα σας κάνει να αποβάλετε μεγάλες ποσότητες αυτών .
• Ακολουθήστε μια ενυδατική διατροφή, με πολλά φρούτα και λαχανικά, διότι έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό.
• Η άσκηση σε εξωτερικό χώρο με υψηλή θερμοκρασία καλύτερα να αποφεύγεται. 
• Παρακολουθήστε το χρώμα των ούρων σας. Τα πιο σκούρα ούρα είναι σημάδι αφυδάτωσης.
• Μετρήστε το βάρος σας πριν και μετά τη σωματική δραστηριότητα. Η παρακολούθηση του χαμένου βάρους του νερού μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε πόση ποσότητα υγρών πρέπει να πίνετε.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;

Παρόλο που όλοι διατρέχουν κίνδυνο ηλίασης, εάν μείνουν πολύ ώρα στον ήλιο, υπάρχουν ορισμένες ομάδες πληθυσμού που είναι πιο ευπαθείς. Αυτές είναι:

• Ηλικιωμένα άτομα
• Παιδιά και βρέφη
• Άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα
• Άτομα με νεφρική ανεπάρκεια
• Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη
• Όσοι αντιμετωπίζουν ειδικές παθολογικές καταστάσεις
• Εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους

Μάλιστα, πρόσφατη μετα-ανάλυση 18 μελετών, που δημοσιεύτηκε το 2023, έδειξε ότι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους στην Ιταλία, κινδύνευαν περισσότερο από τραυματισμούς όταν εκτίθεντο σε υψηλές θερμοκρασίες. Παράγοντες που φάνηκε να αυξάνουν τον κίνδυνο ηλίασης, εκτός από την υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος, ήταν η υγρασία, η έλλειψη σκιάς, η απαιτητική σωματική εργασία, η ανεπαρκής ενυδάτωση και η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού που εμποδίζει την ψύξη του σώματος.[5]

Ηλίαση στα παιδιά

Η έκθεση των παιδιών στον ήλιο για αρκετή ώρα ενδέχεται να προκαλέσει ηλίαση. Αυτό συμβαίνει γιατί σε μικρές ηλικίες τα οστά και το δέρμα στο κεφάλι είναι πιο λεπτά, με αποτέλεσμα αν δεν προστατευτούν επαρκώς να προκληθεί υπερθερμία. Επιπλέον, έχουν μικρότερη αναλογία μάζας σώματος και επιφάνειας σώματος, και παράλληλα αποβάλλουν πιο γρήγορα υγρά από το σώμα. [6]

Συμπέρασμα

Καθώς οι ημέρες με υψηλές θερμοκρασίες κάθε χρόνο αυξάνονται, αυξάνεται και ο κίνδυνος για ηλίαση σε μικρούς και μεγάλους. Ακολουθήστε τα μέτρα πρόληψης που αναφέραμε και φροντίστε να είστε σε επαγρύπνηση για να εντοπίσετε έγκαιρα τυχόν συμπτώματα.

Πηγές

1. Reviewed by Howard E. LeWine, MD.(2023).Heat Stroke (Hyperthermia) https://www.health.harvard.edu/a_to_z/heat-stroke-hyperthermia-a-to-z
2. Rick Ansorge. (2021). Heat Stroke: Symptoms and Treatment https://www.webmd.com/a-to-z-guides/heat-stroke-symptoms-and-treatment
3. NHS (2022) Heat exhaustion and heatstroke https://www.nhs.uk/conditions/heat-exhaustion-heatstroke/
4. Tim Newman.(2017). Everything you need to know about heatstroke https://www.medicalnewstoday.com/articles/266551
5. Claudia Gariazzo et al. (2023). Association between extreme temperature exposure and occupational injuries among construction workers in Italy: An analysis of risk factors https://www.sciencedirect.com
6. EPA. (2023). Protecting Children’s Health During and After Natural Disasters: Extreme Heat https://www.epa.gov/children/protecting-childrens-health-during-and-after-natural-disasters-extreme-heat