Βιταμίνη Β5 ή παντοθενικό οξύ. Πόσο απαραίτητη μας είναι;

Η βιταμίνη Β5 ή αλλιώς γνωστή και ως παντοθενικό οξύ αποτελεί ένα απαραίτητο στοιχείο της διατροφής. Οι πρώτες αναφορές και η ανακάλυψη της βιταμίνης έγινε μόλις την δεκαετία του 1930 όπου και αναγνωρίστηκε ως παράγοντας ανάπτυξης μυκήτων και βακτηρίων. Η λέξη παντοθενικό οξύ προέρχεται από την Ελληνική γλώσσα και τη λέξη “πάντοθεν” που σημαίνει παντού, λόγω της αφθονία της βιταμίνης στα τρόφιμα.

Τι είναι η βιταμίνη Β5;

Αποτελεί μια βιταμίνη του συμπλέγματος βιταμινών Β η οποία είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του συνενζύμου Α (CoA) και της πρωτεΐνης ACP (acyl carrier protein). Αποτελεί μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη η οποία συμμετέχει σε πολλές λειτουργίες του οργανισμού.

Η βιταμίνη Β5 είναι ένα ιδιαίτερα ασταθές μόριο. Σημαντικές ποσότητες της βιταμίνης, περίπου το 20%, μπορεί να χαθούν κατά την επεξεργασία των τροφών, τη συσκευασία, το μαγείρεμα ή την ψύξη των φαγητών.

Πηγές βιταμίνη Β5

Όλες οι τροφές, φυτικής ή ζωικής προέλευσης περιέχουν μια ποσότητα βιταμίνης Β5. Πλούσιες πηγές θεωρούνται το συκώτι, το μοσχάρι, το κοτόπουλο, τα αυγά, τα δημητριακά και τα σιτηρά ολικής άλεσης καθώς και ορισμένα λαχανικά.
Επιπλέον των φυτικών πηγών, η μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου μπορεί να παράξει παντοθενικό οξύ, ωστόσο η παραγωγή αυτή είναι μικρή σε σχέση με τη διατροφική πρόσληψη.

Παρά την αφθονία στις τροφές, ο οργανισμός μπορεί να απορροφήσει περίπου το 40-60% της ποσότητας του παντοθενικού οξέος των τροφών. Για το λόγο αυτό, σε πολλά τρόφιμα του εμπορίου, κυρίως σε δημητριακά πρωινού και ενεργειακά ροφήματα, έχει γίνει προσθήκη βιταμίνης Β5.

Έλλειψη βιταμίνης Β5

Η έλλειψη παντοθενικού οξέος μπορεί να συμβεί σε περιπτώσεις υποθρεψίας, ωστόσο είναι σπάνια, λόγω της αφθονίας του στα τρόφιμα. Καθώς η έλλειψη βιταμίνης Β5 συνυπάρχει και με ελλείψεις άλλων βιταμινών και θρεπτικών συστατικών, είναι δύσκολη η αναγνώριση των συμπτωμάτων.

Η έλλειψη οδηγεί σε μούδιασμα και αίσθημα καύσου στα άκρα (χέρια και πόδια), πονοκεφάλους, κόπωση, νευρικότητα, διαταραχή του ύπνου, ανορεξία και γαστρεντερικές διαταραχές.

Δράσεις παντοθενικού οξέος

Το παντοθενικό οξύ απαιτείται για τη βιοσύνθεση του συνενζύμου Α καθώς και της πρωτεΐνης ACP . Το συνένζυμο Α (CoA) συμμετέχει ως συμπαράγοντας στη δράση πολλών ενζύμων και είναι κυρίως γνωστό στη συμμετοχή του στην παραγωγή ενέργειας. Συγκεκριμένα συμμετέχει:

• στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, του λίπους και σε μικρότερο ποσοστό των πρωτεϊνών
• στην παραγωγή ενέργειας (μείωση κόπωσης)
• στη φυσιολογική σύνθεση και μεταβολισμό ορμονών και βιταμινών
• στην καλή νοητική και γνωστική λειτουργία (δράση των νευροδιαβιβαστών)

Υπερλιπιδαιμία

Ο οργανισμός χρειάζεται τη βιταμίνη Β5 για τη σύνθεση της χοληστερόλης. Σύμφωνα με μελέτες μια μορφή παντοθενικού οξέος, η παντοθεΐνη, μπορεί να επηρεάσει θετικά την καρδιαγγειακή λειτουργία, μειώνοντας τον κίνδυνο δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας, καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Συγκεκριμένα μεγάλες δόσεις παντοθεΐνης μπορεί να μειώσουν τα τριγλυκερίδια (33%), την ολικής χοληστερίνη (15%) καθώς και την LDL χοληστερίνη (20%) ορού, μέσα σε διάστημα 4 μηνών. Αντίστοιχα παρατηρήθηκε αύξηση των τιμών της HDL χοληστερόλης κατά 8.4%, αναδεικνύοντας έτσι το καρδιαγγειακό όφελος από τη λήψη βιταμίνης Β5.

Παραγωγή ενέργειας

Το παντοθενικό οξύ, όπως και άλλες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βοηθά το σώμα να μετατρέψει τους υδατάνθρακες σε γλυκόζη, η οποία χρησιμοποιείται ως καύσιμο για την παραγωγή ενέργειας, καθώς και να μεταβολίσει τα λίπη. Αυτό γίνεται με τη σύνθεση ενός ενζύμου γνωστού ως συνένζυμο-Α (CoA), το οποίο διασπά τα σάκχαρα με τη μορφή της γλυκόζης (γλυκόλυση) και βοηθά στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων (βήτα οξείδωση), με αποτέλεσμα να παράγεται ενέργεια (ATP).

Νευρικό σύστημα

Η βιταμίνη Β5 είναι υπεύθυνη για τη ορθή και καλή λειτουργία των νεύρων, ειδικά για τη δημιουργία ενός σημαντικού μορίου που ονομάζεται ακετυλοχολίνη. Το νευρικό σύστημα εξαρτάται από την ακετυλοχολίνη, καθώς είναι η κύρια χημική ουσία που επιτρέπει στο νευρικό σας σύστημα να επικοινωνεί με όλο το σώμα και τα όργανα (νευροδιαβιβαστής).

Χρησιμοποιείται επίσης για την αποστολή νευρικών σημάτων στους μύες, οπότε χωρίς αρκετή βιταμίνη Β5, μπορεί να αναπτυχθεί νευρική βλάβη και εξασθένηση της κίνησης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα από τα πρωταρχικά σημάδια σοβαρής ανεπάρκειας βιταμινών Β, είναι η μυϊκή δυσλειτουργία και ο πόνος, συμπεριλαμβανομένης μιας κατάστασης γνωστής ως σύνδρομο καύσης ποδιών.

Γνωστική λειτουργία και άγχος

Η λήψη βιταμίνης Β5, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της απώλειας μνήμης, στη μείωση ημικρανιών, στη καλύτερη διάθεση και στην αϋπνία. Η βιταμίνη B5 είναι γνωστό ότι ρυθμίζει την παραγωγή ορμονών (π.χ. κορτιζόλη) και συμμετέχει στην υγεία των επινεφριδίων . Σε περιπτώσεις έλλειψης βιταμίνης Β5, το σώμα αδυνατεί να διαχειριστεί κατάλληλα στο χρόνιο άγχος, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα με τον ύπνο, τη διάθεση ακόμη και το βάρος.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Σύμφωνα με μελέτες άτομα που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β5, ενώ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β5 έχουν σχετιστεί με πόνο, φλεγμονή και δυσκολία στην κίνηση. Προκαταρκτικές μελέτες δείχνουν πως η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης Β5 μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων.

Ακμή

Η έλλειψη παντοθενικού οξέος συνδέεται με την ακμή. Σύμφωνα με μια μελέτη, η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης Β5 μπορεί να μειώσει την έξαρση της ακμής. Η λήψη βιταμίνης Β5 μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιφανειακών σημαδιών και της φλεγμονής του δέρματος. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στον ρόλο που παίζει η βιταμίνη B5 στην ανοσία και στη μείωση της γενικής φλεγμονής σε όλο το σώμα.

Συμπληρώματα παντοθενικού οξέος

Το παντοθενικό οξύ υπάρχει διαθέσιμο σε συμπληρώματα διατροφής μεμονωμένο, σε συνδυασμό με βιταμίνες του συμπλέγματος Β ή σε πολυβιταμινικές φόρμουλες. Συνήθως βρίσκεται με τη μορφή παντοθενικού οξέος, με τη μορφή παντοθεΐνης ή ως παντοθενικό ασβέστιο, τα οποία έχουν ανάλογη δραστικότητα και βιοδιαθεσιμότητα. Οι δόσεις που συναντά κανείς σε συμπληρώματα διατροφής κυμαίνονται από 10-1000 mg την ημέρα.

Aνεπιθύμητες δράσεις

Η ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη Β5 είναι 5 mg την ημέρα για άνδρες και γυναίκες, ενώ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού οι ανάγκες αυξάνονται στα 6 και 7mg, αντίστοιχα. Η λήψη κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό είναι ασφαλής με ιατρική παρακολούθηση. Η λήψη αντισυλληπτικών και αντιυπερτασικών φαρμάκων, όπως και η υπερκατανάλωση αλκοόλ αυξάνουν τις ανάγκες σε B5.