Τι είναι οι φυτοστερόλες;

Οι φυτοστερόλες αποτελούν ένα φυσικό συστατικό το οποίο υπάρχει στα τρόφιμα και μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τα επίπεδα χοληστερίνης ορού και να ρυθμίσει τη φλεγμονή.

Σύμφωνα με μελέτες, η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως. Ανάμεσα στους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, είναι η υπερλιπιδαιμία, η αύξηση δηλαδή των επιπέδων χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων και άλλων λιπιδίων του αίματος.

Τι είναι οι φυτοστερόλες;

Αποτελούν συστατικά των φυτικών μεμβρανών και η δομή τους μοιάζει πολύ με αυτή της ανθρώπινης χοληστερίνης. Το όνομά τους προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “φυτό” και “στερόλες” και ο λόγος είναι ότι εντοπίζονται κυρίως σε φυτικά τρόφιμα. Συγκεκριμένα, φυσικές πηγές αποτελούν τα φυτικά έλαια, τα δημητριακά, οι ξηροί καρποί και τα λαχανικά.

Κατηγοριοποιούνται σε δύο βασικές κατηγορίες, στις στερόλες και στις στανόλες. Παρά την αφθονία τους στα τρόφιμα, μόλις το 10% των φυτοστερολών μπορεί να απορροφηθεί από το έντερο. Για το λόγο αυτό έχουν φτιαχτεί λειτουργικά τρόφιμα και συμπληρώματα διατροφής τα οποία τις περιέχουν. Η πιο κοινή διαιτητική φυτοστερόλη είναι η σιτοστερόλη.

Ποιες είναι οι δράσεις των φυτοστερολών;

Η κυριότερη δράση των φυτοστερολών είναι ότι αναστέλλουν την απορρόφηση της ενδογενούς και εξωγενούς χοληστερόλης, με αποτέλεσμα να μειώνουν αποτελεσματικά τα επίπεδα χοληστερίνης ορού.

Οι φυτοστερόλες απορροφώνται σε πολύ μικρό βαθμό από το έντερο. Καθώς όμως έχουν παρόμοια χημική δομή με την ανθρώπινη χοληστερίνη, την ανταγωνίζονται ως προς την απορρόφησή. Ως αποτέλεσμα η χοληστερίνη γίνεται αδιάλυτη και έτσι αποβάλλεται με τα κόπρανα.

Μείωση ολικής χοληστερίνης και LDL χοληστερίνης

Σύμφωνα με πολλές κλινικές μελέτες, οι φυτοστερόλες μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα της ολικής και LDL χοληστερίνης ορού, μειώνοντας έως και 20% τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η δράση τους μπορεί να συνδυαστεί με άλλα κοινά αντιλιπιδαιμικά φάρμακα, όπως είναι οι στατίνες και να έχουν επιπρόσθετα οφέλη.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες η καθημερινή πρόσληψη 2-3γρ. φυτοστερολών μπορεί να μειώσει κατά μέσο όρο 10% τα επίπεδα της ολικής και LDL χοληστερίνης ορού, ενώ παρόμοια αποτελέσματα φάνηκαν και σε όσους ήδη λάμβαναν στατίνες. Για το λόγο αυτό η EFSA (European Foods Safety Authority) και ο FDA (Food and Drug Administration) ενέκριναν τη χρήση τους για τη μείωση των λιπιδίων του αίματος και κατ’ επέκταση τη μείωση εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.

Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες

Σύμφωνα με ορισμένες προκαταρκτικές μελέτες, οι φυτοστερόλες ενδέχεται να επιδρούν και στην φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. Συγκεκριμένα φαίνεται πως μειώνουν τη φλεγμονώδη δράση των ανοσοκυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των μακροφάγων και των ουδετερόφιλων, ρυθμίζοντας του μηχανισμούς φλεγμονής και ανακουφίζοντας από συμπτώματα που συνδέονται με πολυάριθμα αυτοάνοσα νοσήματα.

Aντικαρκινική δράση

Οι σιτοστερόλες, μια κατηγορία φυτοστερολών, φαίνεται να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στη διαχείριση και πρόληψη εμφάνισης καρκίνου. Αναφέρεται ότι οι φυτοστερόλες μπορεί να αναστείλουν τον καρκίνο στους πνεύμονες, στο στομάχι, στις ωοθήκες και στους μαστούς, ωστόσο απαιτούνται παραπάνω μελέτες που να αποδεικνύουν τον ακριβή ρόλο και τη δράση τους στον οργανισμό.

Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH) είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια μη καρκινική μεγέθυνση του προστάτη. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες η λήψη  βήτα-σιτοστερόλης μειώνει τη φλεγμονή και βελτιώνει τα συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη.

Ασφάλεια

Η λήψη φυτοστερολών, τόσο μέσω συμπληρωμάτων όσο και μέσω λειτουργικών τροφίμων (γάλα, γιαούρτι και αλείμματα), είναι ασφαλής και χωρίς παρενέργειες. Ωστόσο ενδέχεται να παρουσιαστούν περιστασιακά ναυτία, δυσπεψία, διάρροια και δυσκοιλιότητα, ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται για διάστημα πάνω από 12 μήνες.

Δόση φυτοστερολών

Η προτεινόμενη δόση είναι 2-3γρ. ισομοιρασμένα σε 1-3 δόσεις μέσα στην ημέρα. Δόσεις μεγαλύτερες των 3γρ. δεν προσφέρουν επιπρόσθετα οφέλη.

Αντενδείξεις

Συμπληρώματα φυτοστερολών δεν συνιστώνται για άτομα σιτοστερολαιμία, έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες.