Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Συμπτώματα και αλλαγές στη διατροφή

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει περίπου το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η παθογένεση της νόσου παραμένει ασαφής. Οι γενετικοί παράγοντες αντιπροσωπεύουν το 50-60% του κινδύνου ενώ το υπόλοιπο μπορεί να σχετίζεται με τις μολυσματικές ασθένειες, το κάπνισμα, τα βακτήρια του εντέρου και τη διατροφή [1].

Η νόσος μπορεί να προκαλέσει πόνο στις αρθρώσεις και βλάβες σε ολόκληρο το σώμα. Η άρθρωση είναι το σημείο όπου ενώνονται δύο ή περισσότερα οστά. Οι άκρες των οστών καλύπτονται με χόνδρους που επιτρέπουν στις άκρες των οστών να κινούνται η μία πάνω στην άλλη με πολύ μικρή τριβή. Οι αρθρώσεις περιβάλλονται από τον αρθρικό υμένα, που παράγει υγρό το οποίο τρέφει τους χόνδρους και λιπαίνει τις αρθρώσεις. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί σωστά και προσβάλλει τον αρθρικό υμένα προκαλώντας φλεγμονή. Ως συνέπεια της φλεγμονής, ο αρθρικός υμένας γίνεται υπερπλαστικός και ο χόνδρος μπορεί να διαβρωθεί [2].

Η ασθένεια επηρεάζει κυρίως τα δάκτυλα των χεριών, τα γόνατα και τους αστραγάλους ενώ η βλάβη συνήθως συμβαίνει και στις δύο πλευρές του σώματος. Έτσι, εάν επηρεαστεί μια άρθρωση σε ένα από τα χέρια ή τα πόδια, πιθανότατα θα επηρεαστεί και η ίδια άρθρωση στο άλλο χέρι ή πόδι. Αυτός είναι ένας τρόπος που οι γιατροί διακρίνουν τη ρευματοειδή αρθρίτιδα από άλλες μορφές αρθρίτιδας, όπως η η εκφυλιστική αρθροπάθεια (οστεοαρθρίτιδα).

Συμπτώματα

Είναι σημαντικό να γνωρίζει κάποιος τα συμπτώματα γιατί οι θεραπείες λειτουργούν καλύτερα όταν η ασθένεια διαγνωστεί νωρίς. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα συχνά αρχίζει με πρόδρομα συμπτώματα όπως κακουχία, εύκολη κόπωση, ανορεξία, μυϊκή αδυναμία, γενικευμένους πόνους και δυσκαμψία που δεν εντοπίζονται σαφώς στις αρθρώσεις. Προοδευτικά, τα παθολογοανατομικά ευρήματα της νόσου εντοπίζονται κυρίως στις αρθρώσεις αλλά και αλλού.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο στις αρθρώσεις.
• Διόγκωση (πρήξιμο) αρθρώσεων.
• Ευαισθησία στην πίεση των αρθρώσεων που έχουν προσβληθεί.
• Πρωινή δυσκαμψία, δηλαδή δυσκολία στις κινήσεις των αρθρώσεων καθώς ο ασθενής σηκώνεται το πρωί από το κρεβάτι του. Μπορεί να διαρκέσει για 30 λεπτά ή περισσότερο.
• Απώλεια της λειτουργίας των αρθρώσεων και παραμορφώσεις.
• Επίσης μπορεί να εμφανιστούν: χαμηλός πυρετός, καταβολή δυνάμεων, απώλεια βάρους, γενικευμένοι μυικοί πόνοι και ρευματοειδή οζίδια στο δέρμα.

Τα συμπτώματα δεν είναι ίδια όλους τους ασθενείς και μπορεί να ποικίλουν από ήπια έως σοβαρά. Το 10-15% των ασθενών εμφανίζουν βαριά εικόνα και λεμφαδενοπάθεια. Μπορεί να επηρεαστούν τα μάτια (κερατίτιδα, επιπεφυκίτιδα), οι πνεύμονες (π.χ. πλευρίτιδα), το αίμα (π.χ αναιμία), οι νεφροί, η καρδιά και τα οστά (γενικευμένη οστεοπόρωση). Η πορεία της νόσου χαρακτηρίζεται από υφέσεις και εξάρσεις ενώ χρειάζεται περισσότερη ξεκούραση κατά τη διάρκεια των εξάρσεων και επαρκής ύπνος.

Οι ασθενείς φοβούνται πως αν ασκηθούν θα χειροτερέψει η κατάστασή τους, ωστόσο η ήπια άσκηση βελτιώνει το εύρος της κίνησης μιας άρθρωσης. Επίσης, η άσκηση ενισχύει τους μυς και αυτό ανακουφίζει από την πίεση που ασκούν οι αρθρώσεις. Η απαλή γιόγκα μπορεί να σας βοηθήσει στην ανάκτηση της δύναμης και της ευελιξίας.

O ρόλος της διατροφής

Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις που κάνουν οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι αν υπάρχει ειδική δίαιτα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων τους. Η σχέση μεταξύ διατροφής και ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι πολύπλοκη γιατί οι τροφές που προκαλούν αντιδράσεις εξατομικεύονται και επομένως είναι δύσκολο να εντοπιστούν.

Φαίνεται πάντως ότι η κατάλληλη αλλαγή στο μενού σας, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον πόνο στις αρθρώσεις το πρήξιμο και τα άλλα οδυνηρά συμπτώματα. Η χορτοφαγική διατροφή που περιλαμβάνει καλά λίπη, όπως π.χ. τα ωμέγα-3, μπορεί να είναι μια ευεργετική αρχή. Από την άλλη μεριά, μερικές τροφές διαδραματίζουν διεγερτικό ρόλο πυροδοτώντας τη διαδικασία της φλεγμονής η οποία είναι η βάση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Φρούτα και λαχανικά

Τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Μια πρόσφατη ανασκόπηση έδειξε ότι η χορτοφαγική διατροφή μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα που συνοδεύουν την ρευματοειδή αρθρίτιδα [1].

Μια εξήγηση για τα οφέλη της χορτοφαγικής διατροφής είναι ότι μπορεί να αποτρέψει ορισμένους μικροοργανισμούς ή τις τοξίνες τους να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος -αυτός είναι ένας τρόπος να πυροδοτηθεί η φλεγμονή. Η υγεία του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στις φλεγμονώδεις αντιδράσεις. Οι φυτικές ίνες αλλάζουν τη σύνθεση των βακτηρίων του εντέρου και αυξάνουν τη βακτηριακή ποικιλομορφία η οποία συχνά λείπει στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Το ισορροπημένο μικροβίωμα αποτρέπει την εντερική βλάβη και τη φλεγμονή [3].

Μια άλλη εξήγηση για το όφελος που προσφέρει η χορτοφαγική διατροφή είναι οι βιταμίνες και τα αντιοξειδωτικά της. Οι βιταμίνες Α, C και Ε, καθώς και το σελήνιο μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής. Τα μούρα, οι φράουλες, το σπανάκι και οι αγκινάρες είναι μερικές από τις πλούσιες σε αντιοξειδωτικά τροφές. Τα φλαβονοειδή (π.χ. τσάι, μπρόκολο, σταφύλια) επίσης μπορούν να βοηθήσουν.

Τα μούρα είναι πλούσια σε κερσετίνη και ρουτίνη, δύο φυτικές ενώσεις που θεωρείται ότι ωφελούν γενικότερα την υγεία. Σε μελέτη δοκιμαστικού σωλήνα, η κερσετίνη και η κουρκουμίνη βρέθηκαν να εμποδίζουν ορισμένες φλεγμονώδεις διεργασίες που σχετίζονται με την αρθρίτιδα [4]. Μια μελέτη που εξέτασε τη διατροφή 1.005 γυναικών διαπίστωσε ότι η πρόσληψη σταυρανθών λαχανικών όπως το μπρόκολο συσχετίστηκε με μειωμένα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών [5].

Ψάρια και ιχθυέλαια

H Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει την κατανάλωση ψαριών δύο φορές την εβδομάδα λόγω των ωμέγα-3 λιπαρών τους. Στην περίπτωση της αρθρίτιδας περισσότερα ψάρια μπορεί να είναι καλύτερα καθώς είναι γνωστό ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά καταπολεμούν τις φλεγμονές. Μια μελέτη σε 727 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που δημοσιεύθηκε στο Journal of Nutrition το 2004 διαπίστωσε ότι εκείνες που είχαν την υψηλότερη κατανάλωση ωμέγα-3 είχαν χαμηλότερα επίπεδα δύο φλεγμονωδών πρωτεϊνών, της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) και της ιντερλευκίνης-6. Καλές πηγές ωμέγα-3 λιπαρών είναι ο σολομός, ο τόνος, οι σαρδέλες, η ρέγκα, οι αντσούγιες και τα χτένια.

Τα ψάρια είναι επίσης μια καλή πηγή βιταμίνης D. Ορισμένες μελέτες έχουν βρει ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.

Η λήψη 600-1.000 mg συμπληρωμάτων ιχθυελαίου βοηθά στη μείωση του πρηξίματος και του πόνου των αρθρώσεις, κατά τη διάρκειας της πρωινής δυσκαμψίας. Μια μετα-ανάλυση 17 μελετών διαπίστωσε ότι η λήψη συμπληρωμάτων ωμέγα-3 λιπαρών μείωσε την ένταση του πόνου στις αρθρώσεις, την πρωινή δυσκαμψία, τον αριθμό των επώδυνων αρθρώσεων και τη χρήση αναλγητικών σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα [6].

Ελαιόλαδο

Δύο έως τρεις κουταλιές της σούπας καθημερινά μπορεί να βοηθάει στην καταπολέμηση της φλεγμονής. Το ελαιόλαδο περιέχει ελαιοκανθάλη (oleocanthal) η οποία έχει ιδιότητες παρόμοιες με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Η ελαιοκανθάλη αναστέλλει τη δραστηριότητα ενζύμων, τα οποία έχουν φαρμακολογική δράση παρόμοια με την ιβουπροφαίνη [7]. Η αναστολή αυτών των ενζύμων μειώνει τις φλεγμονώδεις διεργασίες του σώματος και την ευαισθησία στον πόνο. Την καλύτερη πηγή αποτελεί το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο.

Μια μελέτη που ανέλυσε τη διατροφή 333 συμμετεχόντων, με και χωρίς ρευματοειδή αρθρίτιδα, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση ελαιολάδου συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο της νόσου [8].

Καρύδια

Αρκετές μελέτες επιβεβαιώνουν τον ρόλο των καρυδιών και γενικότερα των ξηρών καρπών σε μια αντιφλεγμονώδη δίαιτα. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Clinical Nutrition το 2011 διαπίστωσε ότι για μια περίοδο 15 ετών, οι άνδρες και οι γυναίκες που κατανάλωναν τους περισσότερους ξηρούς καρπούς είχαν 51% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από φλεγμονώδη νόσο σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν τη μικρότερη ποσότητα.

Μια μετα-ανάλυση 13 μελετών έδειξε ότι η κατανάλωση καρυδιών σχετίζεται με μειωμένους δείκτες φλεγμονής [9]. Τα καρύδια έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε άλφα-λινολενικό οξύ, ένα λιπαρό που ανήκει στα ωμέγα-3.

Τι πρέπει να αποφύγετε

Αυτό που δεν τρώτε είναι εξίσου σημαντικό με αυτό που τρώτε. Φροντίστε να αποφύγετε τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες και τα τρανς λιπαρά.

Ένα αυξανόμενο σώμα δεδομένων υποδηλώνει ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να συνδέεται με το γαστρεντερικό σύστημα, τουλάχιστον σε ορισμένα άτομα. Το αντιγονικό φορτίο και οι ευαισθησίες σε συγκεκριμένα τρόφιμα μπορεί να συμβάλουν τόσο στην έναρξη όσο και στη σοβαρότητα της νόσου [10]. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αρθριτικά συμπτώματα σχετίζονται με παθήσεις του εντέρου, συμπεριλαμβανομένης της κοιλιοκάκης.

Μια μελέτη διαπίστωσε βελτίωση σε ασθενείς που ακολούθησαν δίαιτα στην οποία οι αντιγονικές πρωτεΐνες είχαν εξαλειφθεί. Στους συμμετέχοντες δόθηκαν οι πρωτεΐνες διασπασμένες στα αμινοξέα τους. Η δίαιτα αυτή ήταν εξίσου αποτελεσματική με 15 mg / ημέρα από του στόματος πρεδνιζολόνη για μια περίοδο 2 εβδομάδων [10]. Ωστόσο, τα συμπτώματα επέστρεψαν μετά τη διακοπή της. Παρόμοια οφέλη δεν παρατηρήθηκαν σε ασθενείς με δίαιτα πεπτιδίων που περιείχαν πρωτεϊνικά θραύσματα 3-6 αμινοξέων [11]. Αυτά τα ευρήματα σημαίνουν ότι ορισμένα τρόφιμα μπορεί να πυροδοτούν τα συμπτώματα επειδή κάποια άτομα είναι ευαίσθητα σε πρωτεΐνες που δεν διασπώνται επαρκώς όπως π.χ. η γλουτένη.

Ωστόσο, η αφαίρεση από τη διατροφή των ύποπτων τροφών είναι εξατομικευμένη. Όπως συμβαίνει και με τις τροφικές αλλεργίες, μια τροφή που πειράζει κάποιον δεν σημαίνει ότι προκαλεί πρόβλημα σε άλλους. Τα ζωικά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοκομικών και των αυγών είναι ιδιαίτερα προβληματικά για ορισμένους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Στο Vita4you.gr θα βρείτε μεγάλη ποικιλία σε συμπληρώματα για φλεγμονές.