Ποιο προβιοτικό είναι κατάλληλο για εμένα;

Ως προβιοτικά ορίζονται τα ζωντανά βακτήρια ή οι ζυμομύκητες οι οποίοι όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες παρέχουν πολλαπλά οφέλη στον ξενιστή, εξασφαλίζοντας καλύτερη υγεία του γαστρεντερικού και του ουρογεννητικού συστήματος. Αυτό το πετυχαίνουν διατηρώντας ή αποκαθιστώντας τη φυσιολογική τους χλωρίδα.

Φυσιολογικά, το έντερο περιέχει βακτήρια τα οποία αποκτήθηκαν μέσω μιας διεργασίας η οποία ξεκινάει από τη γέννηση του ανθρώπινου οργανισμού και ονομάζεται αποικισμός. Το μικροβίωμα του εντέρου, το οποίο είναι μοναδικό για τον καθένα, περιέχει δισεκατομμύρια από αυτά τα βακτήρια τα οποία θεωρούνται ευεργετικά ή «φιλικά» και για αυτά χρησιμοποιείται ο όρος προβιοτικά.

Τα προβιοτικά συνήθως μετρώνται σε μονάδες σχηματισμού αποικιών (colony-forming units-CFU). Στις περισσότερες μελέτες, διαπιστώθηκε ότι οι υψηλότερες δόσεις έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Ωστόσο, ορισμένα προβιοτικά μπορεί να είναι αποτελεσματικά σε δόσεις 1-2 δισεκατομμυρίων CFU ανά ημέρα, ενώ άλλα μπορεί να απαιτούν τουλάχιστον 20 δισεκατομμύρια CFU για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Πρεβιοτικά & συμβιωτικά

Τα πρεβιοτικά είναι ουσίες, κατά κύριο λόγο φυτικές ίνες (ινουλίνη, λακτουλόζη, φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες–FOS), οι οποίες αποτελούν την «τροφή» των προβιοτικών και συμβάλλουν στην ομαλή ανάπτυξη και συντήρησή τους.

Συμβιωτικά χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν τόσο προβιοτικά όσο και πρεβιοτικά.

Ποια είναι τα είδη των προβιοτικών;

Πολλοί τύποι βακτηρίων ταξινομούνται ως προβιοτικά με το καθένα να παρουσιάζει διαφορετικά οφέλη. Ταξινομούνται, κυρίως, σε 3 ομάδες:

• οξυγαλακτικά βακτήρια – Lactobacillus (π.χ. L. plantarum, L. paracasei, L. acidophilus, L. casei, L. rhamnosus, L. crispatus, L. gasseri, L. reuteri, L. bulgaricus ),
• τα  μπιφιντοβακτήρια – Bifidobacterium (π.χ. B. longum, B. breve, B. animalis, B. bifidum), 
• οι ζυμομύκητες – Saccharomyces (S. boulardii)

Ωστόσο, υπάρχουν επιπλέον τα εξής ωφέλιμα είδη των προβιοτικών:

• οι εντερόκοκκοι – Enterococcus (E. faecium), οι βάκιλλοι – Bacillus (π.χ. B. coagulans, B. subtilis, B. laterosporus)
• τα προπιονικά βακτήρια – Propionibacterium (π.χ. P. jensenii, P. freudenreichii)
• οι γαλακτόκοκκοι – Lactococcus (π.χ. L. lactis, L. reuteri, L. rhamnosus, L. casei, L. acidophilus, L. curvatus, L. plantarum)
•  οι στρεπτόκοκκοι – Streptococcus (π.χ. S. sanguis, S. oralis, S. mitis, S. thermophilus, S. salivarius)

Ποια προβιοτικά είναι απαραίτητα σε κάθε κατάσταση;

1. Δυσκοιλιότητα

Τα τελευταία χρόνια οι διατροφικές αλλαγές και τα προβιοτικά συμπληρώματα έχουν γίνει όλο και πιο δημοφιλείς εναλλακτικές προσεγγίσεις στη θεραπεία της δυσκοιλιότητας. Συγκεκριμένα στελέχη όπως B. (animalis) lactis, L. reuteri, L. acidophilus, L. paracasei, L. delbrueckii subsp. bulgaricus, L. plantarum, B. longum, B. infantis, B. breve, S. thermophilus, L.casei Shirota, φαίνεται να δρουν ευεργετικά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

2. Διάρροια

Τα προβιοτικά είναι ευρέως γνωστά για την ικανότητά τους να αποτρέπουν τη διάρροια ή να μειώνουν τη σοβαρότητά της. Η διάρροια είναι μια κοινή παρενέργεια της λήψης αντιβιοτικών. Εμφανίζεται επειδή τα αντιβιοτικά μπορούν να διαταρράξουν την ισορροπία μεταξύ «καλών» και «κακών» βακτηρίων στο έντερο. Ερευνητικά δεδομένα έδειξαν ότι η λήψη προβιοτικών μείωσε τη διάρροια που σχετίζεται με αντιβιοτικά κατά 42%.

Τα προβιοτικά μπορούν επίσης να βοηθήσουν με άλλες μορφές διάρροιας που δεν σχετίζονται με αντιβιοτικά. Μια μεγάλη ανασκόπηση 35 μελετών διαπίστωσε ότι ορισμένα στελέχη προβιοτικών μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια της μολυσματικής διάρροιας κατά μέσο όρο 25 ωρών. Επιπλέον, μείωσαν τον κίνδυνο διάρροιας των ταξιδιωτών κατά 8%. Μείωσαν, επίσης, τον κίνδυνο διάρροιας από άλλες αιτίες κατά 57% σε παιδιά και 26% σε ενήλικες.

Η αποτελεσματικότητα ποικίλλει, ανάλογα με τον τύπο και τη δόση του προβιοτικού που λαμβάνεται. Τα στελέχη όπως το Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus bulgaricus και η μαγιά Saccharomyces boulardii είναι εκείνα που ευθύνονται για την πρόληψη ή θεραπεία της διάρροιας.

3. Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου χαρακτηρίζεται από διάχυτο κοιλιακό άλγος, μετεωρισμό (φούσκωμα) και διαταρραγμένη εντερική λειτουργία (εναλλαγή διαρροιών και δυσκοιλιότητας). Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε βακτηριακή υπερανάπτυξη στο λεπτό έντερο, προκαλώντας αυξημένες αντιδράσεις ζύμωσης και παραγωγής αερίων. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα προβιοτικά μπορεί να είναι ευεργετικά στη μείωση του μετεωρισμού που σχετίζεται με το εν λόγο σύνδρομο. Τα προβιοτικά που χρησιμοποιούνται συχνότερα στη θεραπεία του περιλαμβάνουν τις ομάδες Lactobacillus και Bifidobacteria.

4. Λοίμωξη ουρογεννητικού συστήματος

Το μη φυσιολογικό κολπικό μικροβιώμα μπορεί να οδηγήσει σε συμπτωματικές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένης της αιδοιοκολπικής καντιντίασης. Οι γαλακτοβακίλλοι, ειδικά οι Lactobacillus crispatus και Lactobacillus iners,  L. rhamnosus, L. plantarum, L. acidophilus, και L. reuteri είναι οι κυρίαρχοι κολπικοί μικροοργανισμοί σε υγιείς προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Όταν διαταράσσεται η φυσιολογική κολπική μικροχλωρίδα, όπως με τη χρήση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος, μπορεί να εμφανιστεί υπερανάπτυξη των Candida albicans, προκαλώντας αιδοιοκολπική καντιντίαση. Η αποκατάσταση της φυσιολογικής χλωρίδας με γαλακτοβακίλλους μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία αυτής της λοίμωξης, όπως και στην αποτροπή μετανάστευσης παθογόνων βακτηρίων και κυρίως του E. coli στα τοιχώματα του ουροποιητικού συστήματος.

5. Ανοσοποιητικό

Ορισμένα προβιοτικά έχουν αποδειχθεί ότι προάγουν την παραγωγή φυσικών αντισωμάτων στον οργανισμό.

Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση διαπίστωσε ότι η λήψη προβιοτικών μείωσε την πιθανότητα και τη διάρκεια των αναπνευστικών λοιμώξεων. Ωστόσο, η ποιότητα των αποδεικτικών στοιχείων ήταν χαμηλή.

Μια άλλη μελέτη που περιελάμβανε περισσότερα από 570 παιδιά διαπίστωσε ότι η λήψη Lactobacillus rhamnosus μείωσε τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των αναπνευστικών λοιμώξεων κατά 17%.

6. Συνολική υγεία

Τα βακτήρια του εντέρου συμμετέχουν στην πέψη των τροφών, στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, ενώ πολλά από αυτά παράγουν τα ίδια ορισμένες βιταμίνες, όπως είναι η βιταμίνη B12, η Β6 και η Βιταμίνη Κ, τις οποίες απορροφά και χρησιμοποιεί ο οργανισμός. Σημαντικός είναι ο ρόλος των προβιοτικών στο μεταβολισμό των μακροθρεπτικών συστατικών (π.χ. των υδατανθράκων), και πολλών μετάλλων και ιχνοστοιχείων όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο και το μαγνήσιο.

Μια πρόσφατη μελέτη σε υγιείς ενήλικες έδειξε ότι η λήψη Bifidobacterium bifidum για τέσσερις εβδομάδες βοήθησε στην ενίσχυση της παραγωγής ωφέλιμων λιπαρών οξέων (βραχέων αλύσων).

Είναι γνωστό ότι στους ηλικιωμένους παρατηρείται μείωση των «φιλικών» βακτηρίων του εντέρου και συγκεκριμένα των Bifidobacteria, με παράλληλη αύξηση «εχθρικών» βακτηρίων με επακόλουθα προβλήματα υγείας. Για αυτό το λόγο συστήνεται τις περισσότερες φορές να λαμβάνουν ενισχυμένα προβιοτικά, συμπληρωματικά με τη διατροφή τους.

Τρόπος χορήγησης και φύλαξης 

Τα προβιοτικά διατίθενται ως συμπλήρωμα διατροφής (π.χ. δισκία, κάψουλες ή σκόνες) και φυσικά σε τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση (δηλαδή γιαούρτι και γάλα).

Η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από την ικανότητά τους να επιβιώνουν μέσω της γαστρεντερικής οδού και να αποικίζουν ένα τμήμα ιστού. Για να αποφευχθεί η καταστροφή τους από γαστρικά οξέα και εντερικά χολικά άλατα, ορισμένα προβιοτικά παρασκευάσματα μπορεί να είναι εντερικά επικαλυμμένα.

Για να συμβεί ο αποικισμός, τα προβιοτικά πρέπει να περιέχουν ζωντανούς μικροοργανισμούς και να λαμβάνονται σε τακτική βάση, προκειμένου να επιτευχθούν αποτελεσματικές συγκεντρώσεις στον οργανισμό. Η ποσότητα, η ποιότητα και η καθαρότητα των βακτηρίων ή ζυμομυκήτων στα προβιοτικά μπορεί να ποικίλλουν μεταξύ των προϊόντων λόγω της πολυπλοκότητας του ποιοτικού ελέγχου με ζώντες μικροοργανισμούς και της έλλειψης καθολικών προγραμμάτων διασφάλισης ποιότητας.

Η προβιοτική δοσολογία ποικίλλει ανάλογα με το προϊόν και συνήθως, ένα προβιοτικό θα πρέπει να περιέχει αρκετά δισεκατομμύρια μικροοργανισμούς για να αυξήσει την πιθανότητα επαρκούς αποικισμού του εντέρου.

Για τους γαλακτοβακίλλους, οι τυπικές δόσεις που χρησιμοποιήθηκαν σε μελέτες κυμαίνονταν από 1-20 δισεκατομμύρια CFUs. Για το S. boulardii, οι περισσότερες μελέτες εξέτασαν ημερήσιες δόσεις που κυμαίνονται από 250 έως 500 mg.

Τα προϊόντα πρέπει να αποθηκεύονται σύμφωνα με τις συστάσεις του κατασκευαστή, καθώς ορισμένα ενδέχεται να απαιτούν ψύξη. Επιπλέον, τα παρασκευάσματα μπορεί να έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής, ενώ πολλά περιέχουν αρκετά διαφορετικά είδη. Επομένως η δοσολογία μπορεί να ποικίλει ανάλογα με το προϊόν.

Τις περισσότερες φορές συστήνεται να καταναλώνονται με γεμάτο στομάχι, ώστε να ελαχιστοποιείται η επίδραση των οξέων του στομάχου στα προβιοτικά, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά από τον κατασκευαστή.

Τέλος, καλό είναι να αποφεύγεται η λήψη τους με ζεστά ροφήματα, καθώς η πλειοψηφία αυτών καταστρέφεται σε υψηλές θερμοκρασίες.

Αντενδείξεις &αλληλεπιδράσεις

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν λαμβάνετε αγωγή με ανοσοκατασταλτικά, καθώς τα προβιοτικά θα μπορούσαν να προκαλέσουν λοίμωξη ή παθογόνο αποικισμό σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Κατά τα λοιπά, τα προβιοτικά θεωρούνται ασφαλή σκευάσματα χωρίς αξιοσημείωτες ανεπιθύμητες ενέργειες και αλληλεπιδράσεις.

Στο Vita4you.gr θα βρείτε μεγάλη ποικιλία προβιοτικών!

Πηγές

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24912386/

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0092867412001043

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25824997/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15481739/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19007054/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19018661/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26695080/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22570464/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21069673/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27275105/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27782892/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17312986/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19091823/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19091823/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12801956/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14557292/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27451450/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18336547/