Έλλειψη σιδήρου: 10 συμπτώματα που τη φανερώνουν

Έλλειψη σιδήρου: επιπτώσεις

Ο σίδηρος είναι ένα άκρως σημαντικό θρεπτικό συστατικό, το οποίο συμμετέχει σε πλήθος λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι απαραίτητο να διατηρούνται τα επίπεδά του σε φυσιολογικές τιμές και, σε περίπτωση ανεπάρκειας, να γίνεται άμεση αποκατάσταση των τιμών του [1],[2].

Η έλλειψη σιδήρου αφορά μεγάλο μέρος του συνολικού πληθυσμού, καθώς παρουσιάζεται τόσο στις βιομηχανικές όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, και εμφανίζεται κατά βάση σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας [1],[2].

Η ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να εκδηλωθεί με ή χωρίς αναιμία (σιδηροπενική αναιμία). Τα συμπτώματα που την υποδηλώνουν είναι ποικίλα και, συνήθως, περιλαμβάνουν κόπωση, ωχρότητα, δύσπνοια, επιρρέπεια σε λοιμώξεις και κατάποση μη θρεπτικών υλών [1],[7].

Στις νεαρότερες ηλικίες, η ανεπάρκεια σιδήρου σχετίζεται με μειωμένη γνωστική λειτουργία και δυσκολία στη μάθηση, ενώ στη βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία διαταράσσει την κοινωνικο-συναισθηματική & νευροφυσιολογική ανάπτυξη. Τα αποτελέσματα σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί να είναι μη αναστρέψιμα [2],[5].

Παρακάτω αναφέρονται και αναλύονται, εν συντομία, τα κυριότερα συμπτώματα της έλλειψης σιδήρου:

1. Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών

Το Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών (RLS) είναι μια ακαταμάχητη παρόρμηση για διαρκή κίνηση των ποδιών και, συνήθως, εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της νύχτας ή σε περιπτώσεις σωματικής αδράνειας [4][20].

Αυτή η νευρολογική κατάσταση μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής, καθώς συχνά οδηγεί σε άγχος και κατάθλιψη, ενώ σχετίζεται και με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων [4],[20].

Υπάρχει πλήθος μελετών που υποστηρίζει τη συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων σιδήρου και της εμφάνισης RLS [4][7][20]. Συγκεκριμένα, έχει φανεί πως ο επιπολασμός του συγκεκριμένου συνδρόμου είναι 4-5 φορές μεγαλύτερος στα άτομα με σιδηροπενική αναιμία σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, ενώ η εκδήλωσή του είναι πιο έντονη και δυνητικά επιβλαβής [4].

2. Κοίλα / Εύθραυστα Νύχια

Σημαντικό ποσοστό των ατόμων με ανεπάρκεια σιδήρου ή/και σιδηροπενική αναιμία, παρουσιάζει ευθραυστότητα στα νύχια και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κοιλονυχία (spoon nails) [5],[7],[21].

Η κοιλονυχία χαρακτηρίζεται από ανώμαλη καμπυλότητα των νυχιών, τα οποία είναι ιδιαίτερα λεπτά και εύθραυστα, και μπορεί να παρατηρηθεί σε νεογέννητα, παιδιά και ενήλικες [21].

Όταν ένα άτομο εμφανίζει αυτό το σύμπτωμα, είναι επιτακτική ανάγκη να αναζητήσει την αιτία που το προκαλεί. Ανάμεσα στις πολλές παθολογικές καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε κοιλονυχία και ευθραυστότητα των νυχιών, μία από τις βασικές είναι η σιδηροπενική αναιμία [21].

3. Διαταραχή Pica & Παγοφαγία

Η διαταραχή pica χαρακτηρίζεται από την καταναγκαστική και μακροχρόνια κατανάλωση μη θρεπτικών ουσιών (γεωφαγία, παγοφαγία κ.ά.). Έχει συσχετιστεί έντονα με την ανεπάρκεια σιδήρου και εμφανίζεται, κατά κύριο λόγο, στην περίοδο της εγκυμοσύνης [7],[24].

Πλήθος επιστημονικών ερευνών έχει αποδείξει τον αυξημένο επιπολασμό της συγκεκριμένης διαταραχής σε άτομα με ανεπάρκεια σιδήρου ή/και σιδηροπενική αναιμία. Τα ευρήματα αφορούν, σχεδόν αποκλειστικά, γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία [24].

Μία από τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται η διαταραχή Pica, είναι η παγοφαγία (ice pica). Η παγοφαγία, η οποία προκύπτει από την αίσθηση ανάγκης για κατανάλωση πάγου, εκδηλώνεται σε μεγάλο ποσοστό σε άτομα με σιδηροπενική αναιμία [7],[23],[24].

4. Αίσθημα Κόπωσης & Δύσπνοια

Σε ήπιες περιπτώσεις έλλειψης σιδήρου ή/και σιδηροπενικής αναιμίας, τα άτομα μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικά. Σε περιπτώσεις μέτριας έως σοβαρής ανεπάρκειας, ωστόσο, εμφανίζονται σχεδόν πάντοτε ένα ή περισσότερα συμπτώματα-κλειδιά που σχετίζονται με τα μειωμένα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό [7],[12].

Το ανεξήγητο αίσθημα κόπωσης και η δυσκολία στην αναπνοή είναι δύο χαρακτηριστικά σημάδια που εμφανίζει μεγάλος αριθμός ατόμων με ανεπάρκεια σιδήρου [6][7][8][9] και τα οποία, όπως έχει φανεί από τις διαθέσιμες έρευνες, συνήθως υποχωρούν με την αποκατάσταση των επιπέδων σιδήρου [6].

Ιδιαίτερα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, φαίνεται πως η μη αναιμική έλλειψη σιδήρου μπορεί να είναι αιτία εμφάνισης νευρικότητας, θυμού και κόπωσης [8].

5. Ωχρότητα

Στα άτομα με σιδηροπενική αναιμία παρατηρείται, στις περισσότερες περιπτώσεις, έντονη ωχρότητα στο πρόσωπο και σε διάφορα μέρη του σώματος, όπως είναι οι παλάμες [5],[7],[9].

Ιδιαίτερα στον παιδικό πληθυσμό, το κλινικό εύρημα της ωχρότητας αποτελεί αξιόπιστο δείκτη αναιμίας σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος και αν παρατηρείται, με τις ωχρές παλάμες να υποδηλώνουν συνήθως σημαντική αναιμία [9].

6. Πονοκέφαλοι – Ημικρανίες

Πολλά από τα άτομα με ανεπάρκεια σιδήρου φαίνεται πως παρουσιάζουν σε μεγάλη συχνότητα πονοκέφαλο και, ιδιαίτερα, ημικρανίες [7],[10].

Μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε άτομα με σιδηροπενική αναιμία, έδειξε πως πιθανόν να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων σιδήρου και της υψηλής συχνότητας εμφάνισης ημικρανίας, ιδιαίτερα στον γυναικείο πληθυσμό [10].

Φαίνεται, ωστόσο, πως με βελτίωση των επιπέδων μέσω χορήγησης συμπληρώματος διατροφής με σίδηρο, τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται πιο σπάνια ή/και εξαφανίζονται [10].

7. Ταχυπαλμία

Μεγάλο ποσοστό των ατόμων με έλλειψη σιδήρου εμφανίζει συμπτώματα που αφορούν την περιοχή της καρδιάς, με πιο κοινή ένδειξη την ταχυπαλμία [5],[11],[12].

Έχει φανεί από πλήθος ερευνών πως τα άτομα με σιδηροπενική αναιμία παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια δυσλειτουργία στην καρδιά [11],[12].

Σε ορισμένες περιπτώσεις, γεγονός που οφείλεται συνήθως στη σοβαρότητα και στο διάστημα ύπαρξης της έλλειψης, εμφανίζεται διαστολή της καρδιάς, δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας και καρδιακή ανεπάρκεια [11,][12].

8. Τριχόπτωση

Επί αρκετές δεκαετίες μελετάται η πιθανή σχέση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων σιδήρου και της εμφάνισης τριχόπτωσης, κυρίως στο γυναικείο φύλο [7],[13],[14].

Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με έντονη τριχόπτωση, φάνηκε πως η πλειοψηφία αυτών είχε χαμηλά αποθέματα σιδήρου [13]. Πλήθος άλλων ερευνών υποστηρίζει την παραπάνω παρατήρηση, συμπεραίνοντας πως η έλλειψη σιδήρου μπορεί να αποτελεί μεμονωμένο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση ή/και επιδείνωση της τριχόπτωσης στις μη εμμηνοπαυσιακές γυναίκες [14].

Αναφορικά με το ανδρικό φύλο, οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί είναι σημαντικά λιγότερες. Δεν αποκλείεται να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της έλλειψης σιδήρου και της εμφάνισης ανδρικής τριχόπτωσης, αλλά περαιτέρω έρευνα είναι οπωσδήποτε απαραίτητη [14].

9. Ενοχλήσεις στη στοματική κοιλότητα

Διάφορες μελέτες έχουν διερευνήσει μια ποικιλία από συμπτώματα που εμφανίζονται στη στοματική κοιλότητα και ενδέχεται να σχετίζονται με έλλειψη στα επίπεδα σιδήρου, με ή χωρίς εκδήλωση αναιμίας [5][7][15][16]. Τα κυριότερα από αυτά είναι η ατροφική γλωσσίτιδα, γενικευμένη ατροφία, ευαισθησία ή αίσθημα καύσου του βλεννογόνου του στόματος [16].

Έχει φανεί, λοιπόν, πως τα άτομα με έλλειψη σιδήρου εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό ενοχλήσεις στη στοματική κοιλότητα (ξηροστομία, αίσθημα καύσου) και, ειδικά, στη γλώσσα (παρουσία κιρσών, πρήξιμο), σε σύγκριση με άτομα που έχουν επάρκεια στο συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό [15],[16].

10. Αυξημένη συχνότητα εμφάνισης λοιμώξεων

Σε έρευνα που διερεύνησε την πιθανή σχέση μεταξύ της έλλειψης σιδήρου και της συχνής εμφάνισης λοιμώξεων, φάνηκε πως τα άτομα με χαμηλά επίπεδα σιδήρου ή σιδηροπενική αναιμία είναι πιο επιρρεπή στο να ασθενήσουν συγκριτικά με άτομα που έχουν φυσιολογικές τιμές σιδήρου [5],[17]. Ωστόσο, τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα προς το παρόν δεν επαρκούν και η πραγματοποίηση επιπλέον ερευνών είναι αναγκαία [17].

Έλλειψη σιδήρου: πρόληψη και θεραπεία

Η πρόληψη εμφάνισης και η θεραπεία της υπάρχουσας ανεπάρκειας σιδήρου, θα πρέπει να αποτελεί σημαντικό στόχο για τη δημόσια υγεία και, ιδιαίτερα, όσον αφορά στις γυναίκες, τα παιδιά και τα άτομα που ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες [3],[18].

Η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία αποτρέπει τον αυξημένο κίνδυνο νόσησης & θνησιμότητας, προλαμβάνοντας την εμφάνιση αναιμίας και την εκδήλωση όλων των προαναφερόμενων συμπτωμάτων [3][19].

Η από του στόματος λήψη συμπληρωμάτων με σίδηρο και η επακόλουθη αποκατάσταση των επιπέδων του στον οργανισμό, φαίνεται πως μπορεί να αντιστρέψει ακόμη και πλήρως έναν σημαντικό αριθμό συμπτωμάτων που προκαλεί η ανεπάρκεια σιδήρου [1],[5],[22],[23].

Στο Vita4you.gr θα βρείτε μεγάλη ποικιλία από συμπληρώματα για αναιμία!

Παραπομπές

1.  Guidelines on the diagnosis and treatment of iron deficiency across indications: a systematic review
2.  Review on iron and its importance for human health
3.  Identification, Prevention and Treatment of Iron Deficiency during the First 1000 Days
4. The prevalence and impact of restless legs syndrome on patients with iron deficiency anemia
5.  NCC Pediatrics Continuity Clinic Curriculum: Health Maintenance II – Faculty Guide
6. Iron deficiency without anaemia is a potential cause of fatigue: meta-analyses of randomised controlled trials and cross-sectional studies
7.  How we diagnose and treat iron deficiency anemia
8.  Iron Deficiency Without Anemia Is Associated with Anger and Fatigue in Young Japanese Women
9.  Correlation of pallor with hemoglobin levels and clinical profile of anemia in primary and middle school children of rural Telangana
10.  Is There Any Correlation between Migraine Attacks and Iron Deficiency Anemia? A Case-Control Study
11.  Iron deficiency in chronic heart failure: an international pooled analysis
12.  The Cardiomyopathy of Iron Deficiency
13.  Low iron stores: a risk factor for excessive hair loss in non-menopausal women
14.  Iron Plays a Certain Role in Patterned Hair Loss
15. Effects of Iron Deficiency on the Oropharyngeal Region: Signs, Symptoms, and Biological Changes
16.  Oral manifestations and blood profile in patients with iron deficiency anemia
17.  Iron deficiency and susceptibility to infections: evaluation of the clinical evidence
18. Current misconceptions in diagnosis and management of iron deficiency
19.  Inpatient iron deficiency detection and management: how do general physicians and gastroenterologists perform in a tertiary care hospital?
20. Restless Leg Syndrome: A Neglected Diagnosis
21. Spoon Nails
22.  Craving for ice and iron-deficiency anemia: a case series from Oman
23.  Pagophagia in iron deficiency anemia
24.  Pica as a manifestation of iron deficiency