Αιμορροΐδες: συμπτώματα, θεραπεία & διατροφή

Οι αιμορροΐδες, είτε περιστασιακές είτε χρόνιες, αποτελούν μία από τις πιο κοινές ιατρικές παθήσεις στο γενικό πληθυσμό [1][3][4]. Μάλιστα, φαίνεται να επηρεάζουν 1 στα 10 άτομα, έπειτα από έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο [3].

Τι είναι οι αιμορροΐδες;

Ο όρος προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις “αίμα” και “ρέω”.  Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα αγγείων που εντοπίζεται στο τέλος του παχέος εντέρου και ανευρίσκονται φυσιολογικά σε όλους τους ανθρώπους. Συμβάλλουν στη σωστή και ελεγχόμενη αφόδευση, καθώς και την προστασία άλλων ιστών από πιθανό τραυματισμό κατά τη διέλευση των κοπράνων.

Ουσιαστικά, οι αιμορροΐδες αποτελούν διόγκωση του φυσιολογικού ιστού και δημιουργούν μικρές μάζες, κυρίως λόγω φλεβικής συμφόρησης [1][4].

Γενικά, κατηγοριοποιούνται σε:

• εξωτερικές, οι οποίες βρίσκονται στον πρωκτό, και
• εσωτερικές που βρίσκονται στο τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου (ορθό).

Οι εξωτερικές, συνήθως, δεν απαιτούν ειδική θεραπεία, εκτός και αν εμφανιστεί η λεγόμενη θρόμβωση αιμορροΐδων ή προκληθεί έντονη δυσφορία [1][4].

Παρότι δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα υγείας και σπανίως οδηγεί σε επιπλοκές, η έντονη δυσφορία και ο πόνος που συχνά προκαλεί επηρεάζει την ποιότητα ζωής και οδηγεί στην αναζήτηση λύσεων [1][3][4].

Συμπτώματα αιμορροΐδων

H αιμορροϊδοπάθεια συνοδεύεται από μία σειρά ανεπιθύμητων συμπτωμάτων, που υποβαθμίζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου. Τα συνηθέστερα είναι:

• Κνησμός (φαγούρα), ερεθισμός ή/και πόνος
• Επώδυνες εντερικές κενώσεις
• Εξογκώματα που προκαλούν πόνο
• Αίμα στα κόπρανα ή μετά από κένωση
• Έκκριση βλέννας

Η εμφάνιση αίματος είναι το πιο κοινό σύμπτωμα των εσωτερικών αιμορροΐδων. Συνήθως το αίμα έχει ανοιχτό κόκκινο χρώμα και εμφανίζεται αμέσως μετά την κένωση (στο χαρτί υγείας ή στη λεκάνη). 

Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, πως σε περίπτωση αιμορραγίας- ακόμα κι αν αυτή είναι ανώδυνη- θα πρέπει να ακολουθήσει επίσκεψη σε γιατρό, καθώς μπορεί αυτή να έχει προκληθεί από άλλους παράγοντες. 

Αίτια

Γενικά, οι αιμορροΐδες εμφανίζονται όταν ασκείται υπερβολική πίεση στις φλέβες γύρω από τον πρωκτό. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μπορεί να συμβαίνει αυτό, όπως [1][3][4]:

1. Δυσκολία κατά την κένωση
2. Χρόνια δυσκοιλιότητα ή διάρροια
3. Καθιστική ζωή
4. Κληρονομικότητα
5. Ελλιπής φυσική δραστηριότητα
6. Ηλικία άνω των 50
7. Παχυσαρκία ή υπερβάλλον σωματικό βάρος
8. Μη ισορροπημένη διατροφή (π.χ. φτωχή σε φυτικές ίνες)
9. Επιβαρυντικοί διατροφικοί παράγοντες (π.χ. καυτερά φαγητά, αλκοόλ)
10. Εγκυμοσύνη & τοκετός
11. Ενασχόληση με άρση βαρών ή άλλες δραστηριότητες που καταπονούν το σώμα
12. Πρωκτική σεξουαλική επαφή
13. Χρόνιος έντονος βήχας

Διάγνωση από γιατρό

Μια οπτική εξέταση από γαστρεντερολόγο ή γενικό χειρούργο μπορεί να είναι αρκετή για τη διάγνωση των αιμορροΐδων. Ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου για γαστρεντερική νόσο, ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει περαιτέρω εξέταση (π.χ. σιγμοειδοσκόπηση, κολονοσκόπηση). 

Θεραπεία & αντιμετώπιση με φυσικό τρόπο

1. Αντιμετώπιση στο σπίτι

Οι περισσότερες αιμορροΐδες υποχωρούν από μόνες τους. Οι θεραπείες συνήθως επικεντρώνονται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και αφορούν αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας στην καθημερινότητά μας, όπως:

• Τήρηση καλής υγιεινής: επιτυγχάνεται καθαρίζοντας τον πρωκτό με χλιαρό ή ζεστό νερό κατά τη διάρκεια ενός ντους ή μπάνιου σε καθημερινή βάση. Συστήνεται, ωστόσο, να μη γίνεται χρήση σαπουνιού, καθώς φαίνεται πως μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Αποφύγετε, επίσης, το στεγνό ή τραχύ χαρτί υγείας κατά το σκούπισμα της περιοχής.
• Ζεστά λουτρά. Είναι γεγονός πως το ζεστό νερό χαλαρώνει τους μύες και τα αγγεία, βοηθώντας έτσι στο κυκλοφορικό
• Προσοχή με τις εντερικές κενώσεις: θα πρέπει να μην καταπονείται ο οργανισμός κατά τη διάρκεια που πραγματοποιούνται, καθώς και να μην αναβάλλεται η αφόδευση. Η χρονική καθυστέρησή της μπορεί να οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα και να υποβοηθήσει την εμφάνιση αιμορροΐδων. Εξίσου επιβαρυντική αποτελεί και η παρατεταμένη παραμονή στο χώρο της τουαλέτας.
• Χρήση κρύας κομπρέσας: μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του οιδήματος στην περιοχή του πρωκτού και να ανακουφίσει τις πρησμένες αιμορροΐδες. 
• Άσκηση & αποφυγή καθίσματος. Αν έχετε κατά βάση καθιστική ζωή ήρθε η ώρα να αλλάξει αυτό, μιας και συσσωρεύεται πίεση σε εκείνη την περιοχή. Αποφύγετε επίσης να κάθεστε σε σκληρές επιφάνειες.
• Απώλεια κιλών: συνίσταται σε περίπτωση αυξημένου σωματικού βάρους ή παχυσαρκίας για τη βελτίωση της κατάστασης [1][2][4].
• Ειδικά υπόθετα και κρέμα για αιμορροΐδες
• Κατανάλωση άφθονου νερού & περισσότερων φυτικών ινών

2. Διατροφή για αιμορροΐδες

Υπάρχουν ορισμένα τρόφιμα που συμβάλλουν στη μείωση των συμπτωμάτων αλλά και στην πρόληψη της εμφάνισης των αιμορροΐδων, καθώς και άλλα που επιδεινώνουν την κατάσταση [1][5][7].

Ο βασικότερος κανόνας από διατροφικής άποψης, είναι η επαρκής κατανάλωση φυτικών ινών (25-30 γ./μέρα), καθώς συμβάλλουν στον ομαλό σχηματισμό, το φυσιολογικό όγκο και την κανονική πυκνότητα των κοπράνων, ώστε να διευκολύνεται η κένωση [1][5].

Καλές διαιτητικές πηγές αποτελούν τα σιτηρά ολικής αλέσεως, οι σπόροι, τα όσπρια, τα φρούτα με φλούδα κ.ά. [5][7].

Επιπλέον, μπορεί να ληφθεί και διατροφικό συμπλήρωμα με φυτικές ίνες (π.χ. ψύλλιο). 

Τροφές ευεργετικές για τις αιμορροΐδες

1. Αποξηραμένα δαμάσκηνα: Αποτελούν παραδοσιακό καθαρτικό της φύσης και χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Βελτιώνουν την κινητικότητα του εντέρου και διευκολύνουν τις κενώσεις, χάρη στις φυτικές ίνες αλλά και στη σορβιτόλη που περιέχουν. 

2. Όσπρια: οι φακές, ο αρακάς, η φάβα, τα φασόλια όλων των ειδών και τα ρεβύθια. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες – κυρίως διαλυτές.

3. Σταυρανθή λαχανικά: περιλαμβάνουν το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών και το λάχανο. Έχει φανεί από πλήθος ερευνών πως δρουν ευεργετικά στην εντερική χλωρίδα, ενώ και αυτά περιέχουν μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών.

4. Ριζώδη λαχανικά: σε αυτό το είδος ανήκουν οι γλυκοπατάτες, τα παντζάρια, οι πατάτες (εδώ προτιμήστε με τη φλούδα) και τα ραπανάκια.

5. Δημητριακά ολικής άλεσης & σπόροι: είναι πλούσια σε αδιάλυτες φυτικές ίνες, συμβάλλοντας στην καλύτερη πέψη των τροφών.

6. Αγκινάρες: έρευνες έδειξαν πως η ινουλίνη, μία διαλυτή φυτική ίνα που περιέχεται στις αγκινάρες, συμβάλλει στην αύξηση του πληθυσμού των φιλικών βακτηρίων στο έντερο και, κατά συνέπεια, στην ανακούφιση από τις αιμμοροΐδες.

7. Σέλινο, πιπεριές, αγγούρι, κολοκύθες: αποτελούν τροφές τόσο πλούσιες σε νερό όσο και σε φυτικές ίνες, δυο χαρακτηριστικά διευκολύνουν την εντερική κένωση και ανακουφίζουν από τα δυσάρεστα συμπτώματα.

8. Σμέουρα: είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, συγκριτικά με το μικρό τους μέγεθος, καθώς και πλούσια σε νερό (85% νερό). Βοηθούν σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας και περιέχουν πλήθος μικροθρεπτικών συστατικών. 

9. Μήλα & αχλάδια: είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και περιέχουν, επιπλέον, πηκτίνη που συμβάλλει στην ομαλή πυκνότητα και υφή των κοπράνων.

10. Μπανάνες: ίσως όχι το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό, ωστόσο χάρη στο ανθεκτικό άμυλο και πηκτίνη, δυο συστατικά που έχει φανεί πως συμβάλλουν στη μείωση της έξαρσης των συμπτωμάτων.

Τροφές που ερεθίζουν τις αιμορροΐδες

Υπάρχουν και ορισμένες τροφές και ποτά, των οποίων η κατανάλωση συστήνεται να αποφεύγεται, ιδιαίτερα όταν έχουμε αιμορροΐδες σε έξαρση. Τα βασικότερα είναι:

1. Τηγανητά τρόφιμα
2. Καυτερές/πικάντικες τροφές
3. Κόκκινα κρέατα, επεξεργασμένα κρέατα
4. Αλμυρές τροφές
5. Ροφήματα με καφεΐνη (π.χ. ελληνικός καφές)
6. Αλκοολούχα ποτά (π.χ. κόκκινο κρασί)
7. Γαλακτοκομικά προϊόντα
8. Λευκό αλεύρι

3. Κρέμα για αιμορροΐδες

Οι αιμορροΐδες χαρακτηρίζονται από στασιμότητα του αίματος και, λόγω αυτού, οι διάφορες κρέμες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπισή τους, συμβάλλουν στην καλή αιματική κυκλοφορία.

Οι κρέμες που χρησιμοποιούνται ως τοπική θεραπεία, διαθέτουν αναλγητική, αναπλαστική, καταπραϋντική και αναζωογονητική δράση και περιέχουν, συνήθως, εκχυλίσματα βοτάνων που συμβάλλουν στην κυκλοφορία του αίματος ή/και καταπραΰνουν από τα δυσάρεστα συμπτώματα π.χ. ιπποκαστανιά, κόκκινη άμπελος, χαμομήλι, αμαμελίδα, καλέντουλα, αλόη κ.ά.

Κάποιες από τις καλύτερες κρέμες για αιμορροΐδες είναι:

• Honora Anaroid-H
• Vidermida MD Rectal Lipogel
• Aboca FitoroiD
• Ripaderm gel
• Frezyderm Rectanal Aid

4. Θεραπεία με λάδι

Ανάμεσα στα πολλά γιατροσόφια για αιμορροΐδες, ξεχωρίζει το σπαθόλαδο! Γνωστό για τη μαλακτική και καταπραϋντική του δράση, το σπαθόλαδο αποτελεί μια καλή λύση για φυσική αντιμετώπιση και θεραπεία στο σπίτι, εφόσον φυσικά η κατάσταση είναι σε αρχικό στάδιο και δεν έχει επιδεινωθεί ιδιαίτερα. Άλλα έλαια που αρκετοί χρησιμοποιούν είναι το λάδι καρύδας και το χαμομηλέλαιο. 

5. Διατροφικά συμπληρώματα

Σχετικά με τα διατροφικά συμπληρώματα που βοηθούν, υπάρχουν φόρμουλες αντιοξειδωτικών που περιέχουν βιοφλαβονοειδή και πολυφαινόλες [1][2][4]. 

Σύμφωνα με μία έρευνα που αφορούσε τη χρήση φλεβοτονικών ουσιών στην αντιμετώπιση των αιμορροΐδων, φάνηκε πως υπήρχαν σημαντικά θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την αιμορραγία, τον κνησμό, αλλά και τη γενικότερη συμπτωματολογία [4]. Τα φλαβονοειδή είναι ο πιο κοινός φλεβοτονικός παράγοντας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία αιμορροΐδων [4]. 

Άλλα διατροφικά συμπληρώματα που βοηθούν σημαντικά στη βελτίωση της κυκλοφορίας και, συνεπώς, στη μείωση των συμπτωμάτων, περιέχουν εκχυλίσματα από βότανα, όπως [1][8]:

• ιπποκαστανιά (horse chestnut)
• κόκκινη άμπελο (vitis vinifera) και
• ρούσκο (butcher’s broom)
• bilberry
• ginkgo biloba

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι συχνά λαμβάνονται και διατροφικά συμπληρώματα φυτικών ινών, όπως είναι το ψύλλιο (psyllium), τα οποία βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, μέσω καταπολέμησης της δυσκοιλιότητας [6].

Επιπλοκές

Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και περιλαμβάνουν:

1. θρόμβωση αιμορροΐδων
2. σιδηροπενική αναιμία, από την απώλεια αίματος

Η θρόμβωση αιμορροΐδων αφορά τη δημιουργία θρόμβων αίματος στην πρησμένη φλέβα, και είναι συχνότερες όταν αυτές είναι εξωτερικές. Χαρακτηρίζονται από συνεχή και έντονο πόνο που αυξάνεται κατά τη διάρκεια των κενώσεων καθώς και στο περπάτημα. Τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν μετά από την πάροδο κάποιων ημερών, αλλά η κατάσταση απαιτεί εξέταση από γιατρό.

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, οι αιμορροΐδες δεν αποτελούν, στις περισσότερες περιπτώσεις, επικίνδυνη κατάσταση για την υγεία. Ωστόσο, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα ζωής και να προκαλέσουν έντονη δυσφορία στην καθημερινότητα. 

Για αυτό το λόγο, είναι καλό να αντιμετωπίζονται εγκαίρως με τη βοήθεια ενός επαγγελματία υγείας ή, ιδανικά, να προλαμβάνεται η εμφάνισή τους.