Πόνος στις αρθρώσεις: Αίτια και αντιμετώπιση

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αισθανθεί τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους πόνο στις αρθρώσεις τους, ο οποίος μπορεί να οφείλεται σε έναν ή περισσότερους παράγοντες και να αποτελεί μία οξεία ή χρόνια κατάσταση. [1],[4]

Ο πόνος στις αρθρώσεις μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε μέρος του σώματος, από τους αστραγάλους και τα πόδια μέχρι τους ώμους και τα χέρια, ενώ μπορεί είτε να αφορά μία συγκεκριμένη περιοχή του σώματος είτε να είναι γενικευμένος, όπως στην περίπτωση της ινομυαλγίας και στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. [4]

Αιτιολογικοί Παράγοντες

Όταν ο πόνος είναι οξύς, αφορά συνήθως κάποιον τραυματισμό που έχει προκληθεί από σωματική καταπόνηση λόγω έντονης άσκησης, από κακή στάση σώματος, πολύωρη ορθοστασία/καθιστική στάση ή και λόγω αυξημένου σωματικού βάρους. Μπορεί, επίσης, να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας λοίμωξης (π.χ. γρίπη) ή να οφείλεται στην απότομη αλλαγή του καιρού. [1]

Όταν ο πόνος δεν υποχωρεί αλλά αποτελεί μία χρόνια κατάσταση, οφείλεται στις περισσότερες περιπτώσεις σε κάποια παθολογική νόσο, όπως είναι οι διάφορες μορφές αρθρίτιδας (οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα) και ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. λύκος). [1]

Παράλληλα, με το πέρας της ηλικίας επέρχεται σταδιακά η φυσική φθορά στο σώμα και τα περισσότερα άτομα παρουσιάζουν παροδικό ή και μόνιμο πόνο στις αρθρώσεις, τον οποίο αντιμετωπίζουν ανάλογα με την αιτία που τον προκαλεί. [1]

Έχει φανεί, μάλιστα, πως η ηλικία άνω των 50 αλλά και το γυναικείο φύλο, αποτελούν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας στα γόνατα, το ισχίο και τα χέρια. Στις γυναίκες τα προβλήματα αυτά εμφανίζονται, κατά κύριο λόγο, στην περίοδο της εμμηνόπαυσης. Επιπλέον, έχει φανεί πως στα άτομα με αυξημένο άγχος ο πόνος είναι πιο έντονα αντιληπτός. [1][2][3]

Πέρα από τα άτομα μεγάλης ηλικίας, πόνο στις αρθρώσεις εμφανίζουν πολύ συχνά και τα παιδιά, λόγω της απότομης ανάπτυξής τους. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ανεξάρτητα από την ηλικία, το υπερβάλλον σωματικό βάρος και ειδικά η παχυσαρκία, αποτελούν παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση προβλημάτων στις αρθρώσεις (π.χ. οστεοαρθρίτιδα γόνατος). [7]

Όσον αφορά τη φυσική δραστηριότητα, έχει φανεί ότι τόσο η ακινησία και η έντονα καθιστική ζωή όσο και η υπερβολική άσκηση – πολύ τακτική και έντονη φυσική δραστηριότητα – μπορεί να προκαλέσει πόνο στις αρθρώσεις και αυξάνει την πιθανότητα μικροτραυματισμών.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, προτείνονται διάφοροι τρόποι διαχείρισης του πόνου στις αρθρώσεις και της νόσου που πιθανόν να τον συνοδεύει, ανάλογα με τις ανάγκες και επιθυμίες του κάθε ατόμου (π.χ. φαρμακευτική αγωγή, συμπληρώματα διατροφής, άσκηση).

Πόνοι αρθρώσεων και αντιμετώπιση

Αναφορικά με τη διαχείριση του πόνου στις αρθρώσεις, παρακάτω θα γίνει συνοπτική αναφορά των βασικότερων – μη φαρμακολογικών – τρόπων αντιμετώπισης.

1. Διατήρηση Υγιούς Σωματικού Βάρους

Πέρα από το γενικότερο όφελος που παρέχει στην υγεία η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, που επιτυγχάνεται με συνδυασμό ισορροπημένης διατροφής και τακτικής φυσικής δραστηριότητας, μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης πόνου στις αρθρώσεις ενώ, σε περίπτωση που υπάρχει ήδη πρόβλημα, συμβάλλει στη βελτίωση της κατάστασης καθώς μειώνει την ένταση της ενόχλησης. [7]

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η παχυσαρκία φαίνεται να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας του γόνατος και του ισχίου, ενώ είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανιστεί ρευματοειδής αρθρίτιδα σε παχύσαρκα άτομα συγκριτικά με όσους βρίσκονται εντός των επιθυμητών ορίων του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). [7]

2. Φυσική Δραστηριότητα

Σύμφωνα με αποτελέσματα πλήθους μελετών, η τακτική φυσική δραστηριότητα και ιδιαίτερα η πραγματοποίηση αθλητικών δραστηριοτήτων που θεωρούνται ευεργετικές για τις αρθρώσεις (π.χ. κολύμβηση), αποτελούν βασικό μέρος της προσπάθειας αντιμετώπισης του πόνου στις αρθρώσεις. [3][5]

Τόσο η ακινησία και η κακή στάση σώματος όσο και η υπερβολικά συχνή και έντονη άσκηση μπορούν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία των αρθρώσεων. Υιοθετώντας, όμως, μία ισορροπημένη και πρακτική ρουτίνα άσκησης, μπορούμε να επιφέρουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Έχει φανεί, μάλιστα, πως τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας είναι πολύ πιθανό να επιδρούν στην αίσθηση του πόνου στις αρθρώσεις. [3]

Ωστόσο, σύμφωνα με μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2017 και είχε ως στόχο να διερευνήσει την επίδραση της προπόνησης με αντιστάσεις στα άτομα με οστεοαρθρίτιδα στα χέρια, δε φάνηκε να παρέχεται κάποιο κλινικά σημαντικό αποτέλεσμα όσον αφορά την αίσθηση του πόνου. Αυτά τα ευρήματα εκπλήσσουν, λαμβάνοντας υπόψη ότι η προπόνηση με αντιστάσεις έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε άλλες μορφές οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) με ιδιαίτερα θετικές επιπτώσεις όσον αφορά τον πόνο, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών. [5]

Ακόμη, μία έρευνα που μελέτησε τη διαφορά στα πιθανά ευεργετικά αποτελέσματα της δίαιτας, της άσκησης και του συνδυασμού αυτών σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) γόνατος, βρέθηκε ότι η παράλληλη πραγματοποίηση διατροφής για απώλεια βάρους και συστηματικής φυσικής δραστηριότητας οδήγησε σε αισθητή βελτίωση της ποιότητας ζωής. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της φλεγμονής και του πόνου στα γόνατα, ενώ βελτιώθηκε η ικανότητα και η ταχύτητα στο περπάτημα. [6]

3. Διατροφή

Η υιοθέτηση μιας θερμιδικά ισορροπημένης &  ποιοτικής διατροφής, φαίνεται πως αποτελεί στοιχείο κλειδί για τη διαχείριση του πόνου στις αρθρώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ισορροπημένου διατροφικού μοτίβου αποτελεί η Μεσογειακή Διατροφή, καθώς και η προσεγμένη χορτοφαγική διατροφή που παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό. [7]

Τακτική κατανάλωση τροφίμων ολικής άλεσης, καλών λιπαρών (ελαιόλαδο, ξηροί καρποί κ.ά.), φρούτων και λαχανικών και  αποφυγή των επεξεργασμένων τροφίμων του εμπορίου, των υψηλών σε κορεσμένα λιπαρά κρεάτων, των τηγανιτών και των γλυκών, φαίνεται πως βοηθάει στη μείωση της φλεγμονής, στην καλύτερη διαχείριση του βάρους και στη μείωση των προβλημάτων που αφορούν τις αρθρώσεις. [7]

Ιδιαίτερα όσον αφορά την ποιότητα του λίπους, τα οφέλη που προσφέρουν τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα θεωρούνται πολύ σημαντικά, ενώ αντιθέτως τα κορεσμένα λίπη συμβάλλουν στην αύξηση της φλεγμονής. Επίσης, η μείωση της ζωικής πρωτεΐνης έχει συνδεθεί με χαμηλότερους δείκτες φλεγμονής και θεωρείται ότι μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα σε περίπτωση ρευματοειδούς αρθρίτιδας. [7]

Μελέτες έχουν δείξει ότι μία δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά μπορεί να μειώσει την αίσθηση του πόνου και το πρήξιμο στις αρθρώσεις, ενώ οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε φρούτα, λαχανικά και όσπρια φαίνεται πως βελτιώνουν επίσης την κατάσταση, μέσω των αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων τους. [7]

4. Συμπληρώματα Διατροφής

Υπάρχουν διάφορα εξειδικευμένα συμπληρώματα διατροφής, τα οποία αποτελούν για πολλούς μία εναλλακτική και ασφαλέστερη επιλογή – αντί των φαρμάκων – για τη μείωση του πόνου των αρθρώσεων και τη γενικότερη διαχείριση της πάθησης που τον πυροδοτεί. [11]

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα συμπληρώματα που περιέχουν – μεμονωμένα ή σε συνδυασμό – θειική γλυκοζαμίνη, θειική χονδροϊτίνη, υδρολυμένο κολλαγόνο, MSM και κουρκουμίνη. Φαίνεται πως κατευνάζουν μερικώς τον πόνο των αρθρώσεων, μέσω των αναλγητικών, αντιφλεγμονωδών ή/και αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων. [9][10][11]

Η από του στόματος λήψη θειικής γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης (φυσικά συστατικά του αρθρικού χόνδρου), είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό, σύμφωνα με διάφορες μελέτες μπορεί να συμβάλλει τόσο στη μείωση του πόνου των αρθρώσεων όσο και στην επιβράδυνση εξέλιξης της νόσου που τον προκαλεί. Ωστόσο, τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα έρχονται σε αντίφαση ως προς την αποτελεσματικότητά τους και, συνεπώς, η λήψη τους αποτελεί συχνά αμφιλεγόμενο ζήτημα. [8][9][10]

Το MSM (μεθυλοσουλφονυλομεθάνιο) αποτελεί οργανική πηγή θείου και το βρίσκουμε συνήθως σε φόρμουλες διατροφικών συμπληρωμάτων για την υγεία των αρθρώσεων, μαζί με θειική γλυκοζαμίνη και/ή χονδροϊτίνη. Φαίνεται πως διαθέτει αντιφλεγμονώδη & αναλγητική δράση, ενώ σύμφωνα με έρευνες πιθανόν να επιβραδύνει τις εκφυλιστικές διεργασίες στις αρθρώσεις. [8]

Το Αρπαγόφυτο ή Devil’s Claw είναι ένα ευεργετικό βότανο με αντιφλεγμονώδη δράση, το οποίο χρησιμοποιείται παραδοσιακά για την ανακούφιση από τον πόνο στις αρθρώσεις και για διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα. Λόγω της ωφέλιμης δράσης του, λαμβάνεται συχνά από άτομα με αρθρίτιδα και συχνά αποτελεί συστατικό συμπληρωμάτων που υποστηρίζουν την υγεία των αρθρώσεων. [8]

Άλλο ένα αντιφλεγμονώδες βότανο που βοηθάει στη μείωση της φλεγμονής και στην ανακούφιση από τον πόνο είναι ο Κουρκουμάς (Curcuma longa) με κύρια δραστική ουσία την κουρκουμίνη. Έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ευεργετικός σε περιπτώσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας. [8]

Ακόμη, το γνωστό, κατά κύριο λόγο, για την αντιμετώπιση της ναυτίας Τζίντζερ (Zingiber officinale), είναι ένα καταπραϋντικό βότανο που μπορεί δράσει ευεργετικά και σε παθήσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, κυρίως μέσω της αντιφλεγμονώδους δράσης του. [8]

Ωστόσο, αν και από αρκετές μελέτες έχει φανεί πως προσφέρεται θεραπευτικό αποτέλεσμα, συνοδευόμενο από αξιοσημείωτη ασφάλεια, συνεχίζουν να μην υπάρχουν επαρκείς στατιστικά σημαντικές πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα των παραπάνω συστατικών για τη διαχείριση της οστεοαρθρίτιδας και του πόνου στις αρθρώσεις. [11]

5. Ψυχολογία και ύπνος

Η ψυχολογική κατάσταση του κάθε ατόμου καθώς και η ποιότητα & ποσότητα του καθημερινού ύπνου, φαίνεται πως σχετίζονται με το πόσο έντονα αντιληπτός γίνεται ο πόνος στις αρθρώσεις, εφόσον υπάρχει κάποιο πρόβλημα που τον προκαλεί. [2],[3]

Μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2020 επιχείρησε να διερευνήσει την πιθανή σχέση μεταξύ της ψυχολογίας, του ύπνου και της φυσικής δραστηριότητας σε άτομα με πόνο στις αρθρώσεις, με την αίσθηση του πόνου που βιώνουν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, μεταξύ άλλων, η κακή ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου είναι πιθανό να επιδράσει στην αίσθηση του πόνου στις αρθρώσεις. [3]

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ένα κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των ατόμων με πόνο στις αρθρώσεις είναι το άγχος. Η αξιολόγηση και αντιμετώπιση του άγχους, με τη βοήθεια κάποιου ειδικού, θα ήταν κατάλληλη σε αυτόν τον πληθυσμό. Παράλληλα, συστήνεται ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή θεραπευτικής αγωγής σε αυτή την ομάδα ατόμων και προτείνεται η φυσική δραστηριότητα να αποτελεί βασικό μέτρο στη βελτίωση της υγείας των αρθρώσεων, καθώς επιδρά θετικά και στην ψυχική υγεία. [2]

Συνοψίζοντας, η διατήρηση μιας καλής ψυχολογικής κατάστασης με όσο το δυνατόν λιγότερο άγχος και μιας ποιοτικής ρουτίνας ύπνου, είναι πολύ πιθανό να συμβάλλει στη διαχείριση του πόνου στις αρθρώσεις και βέβαιο πως θα συμβάλλει σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής. [2],[3] 

Εξετάζοντας τις τρέχουσες οδηγίες που υπάρχουν για τη διαχείριση των διάφορων μορφών αρθρίτιδας, γίνεται εμφανές ότι τα διαθέσιμα στοιχεία για τις εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας είναι ανεπαρκή ή/και αντικρουόμενα. Η μόνη μέθοδος που φαίνεται να εγκρίνεται ομόφωνα, για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου στις αρθρώσεις, είναι η τακτική φυσική δραστηριότητα/άσκηση και η τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής πλούσιας σε αντιοξειδωτικά & αντιφλεγμονώδη συστατικά. [4]

Βρείτε στο Vita4you.gr μεγάλη ποικιλία από συμπληρώματα για αρθρώσεις και οστεοαρθρίτιδα!

Πηγές

1. Joint pain
2. Relationship of anxiety with joint pain and its management: A population survey
3. Relationships Between Psychological, Sleep, and Physical Activity Measures and Somatosensory Function in People With Peripheral Joint Pain: A Systematic Review and Meta-Analysis
4. Moving on to Movement in Patients with Chronic Joint Pain
5. The effects of resistance training on muscle strength, joint pain, and hand function in individuals with hand osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis
6. Effects of Intensive Diet and Exercise on Knee Joint Loads, Inflammation, and Clinical Outcomes Among Overweight and Obese Adults With Knee Osteoarthritis: The IDEA Randomized Clinical Trial
7. Nutrition Interventions in Rheumatoid Arthritis: The Potential Use of Plant-Based Diets. A Review
8. Dietary Supplements for Osteoarthritis
9. Current Treatment Options for Osteoarthritis
10. Effect of a glucosamine-based combination supplement containing chondroitin sulfate and antioxidant micronutrients in subjects with symptomatic knee osteoarthritis: A pilot study
11. Glucosamine and chondroitin for the treatment of osteoarthritis